31 december 2014

De tijd is rijp

Overweging op Oudejaarsavond

Lezingen: Prediker 3, 1-13; Marcus 1, 9-15

Als je een ontmoeting hebt met iemand, die je niet kent, dan kan het even duren voordat je doorhebt hoe hij of zij reageert. Er zijn mensen, die de kat uit de boom kijken voordat ze zich bloot geven. Anderen vallen meteen met de deur in huis. Sommige mensen laten je met een zekere omzichtigheid weten, wat ze ergens van vinden. En er zijn er ook die zonder omwegen en recht uit het hart spreken. Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is, zeggen we dan.

De evangelist Marcus is er een van het type 'met de deur in huis vallen'. Hij heeft geen verhaal over de geboorte van Jezus, zoals de andere evangelieschrijvers Lucas en Mattheüs. Hij begint gewoon met enkele inleidende woorden over het werk van Johannes de Doper. En Marcus is nog nauwelijks met zijn verhaal op gang, of hij vertelt al over de gebeurtenis, waarbij Jezus zelf wordt gedoopt. Ook de aansluitende opmerkingen over het verblijf van Jezus in de woestijn zijn kort en krachtig. En vervolgens meldt Marcus dat Jezus naar Galilea ging om het goede nieuws te verkondigen. Maar dan zet hij de zaken ook meteen op scherp. Want, vertelt Marcus, dit is wat Jezus zei: 'De tijd is rijp, het koninkrijk van God is nabij.'

25 december 2014

God zoekt óns

Overweging op het hoogfeest van Kerstmis

Lezingen: Jesaja 9,1-3.5-6; Lucas 2,1-14

Heb je dat nou ook wel eens? Je bent op zoek naar iets, dat je dringend nodig hebt – en je kunt het maar niet vinden. Bijvoorbeeld een recept van een hoofdgerecht dat je maar eens per jaar gebruikt of misschien wel een bepaalde foto. Hoe je ook zoekt, het komt niet boven water. Maar in al dat zoeken, kom je weer wel een foto tegen, die je al lang kwijt was, maar die toch heel dierbaar voor je is. Zo vallen je soms dingen in handen, waar je helemaal niet naar zocht, maar die toch heel bijzonder voor je zijn. Er zijn mensen die dit toeval noemen, maar anderen zeggen dan, dat het zo moest zijn. Het valt je letterlijk toe, het moest op je weg komen.

Met kerst zoeken wij momenten van harmonie en vrede in de wereld waarin wij leven. Ook in de loop van het jaar doen we dat, maar het lijkt wel alsof we er met kerst nog meer behoefte aan hebben. We zoeken naar momenten van gezelligheid en warmte, naar lichtpuntjes in het donker, naar sprankjes van hoop en rechtvaardigheid in onze wereld. En we doen er ook alles aan, om die positieve momenten dichterbij te halen en waar te maken. De gezamenlijke kerstmaaltijd, waar we graag van smullen en samen rond de tafel zitten; de verlichting die de laatste jaren al niet meer beperkt blijft tot de kerstboom maar ook buitenshuis duidelijk zichtbaar moet zijn; de acties als Serious Request waar we massaal aan mee doen of voor anderen misschien wel de bisschoppelijke Adventsactie – het zijn allemaal signalen van ons zoeken naar harmonie en licht, naar hoop en rechtvaardigheid. En misschien, misschien zijn het ook wel signalen van ons zoeken naar God in de wereld waarin wij leven.

21 december 2014

Je plannen loslaten?

Overweging op de 4e zondag van de Advent (jaar B)

Lezingen: 2 Sam 7,1-5.8b-11.16; Lc 1,26-38

Uit een van de liedjes van John Lennon is het bekende zinnetje bewaard gebleven: 'Life is what happens to you while you're busy making other plans.' In het Nederlands: 'Het leven is wat je overkomt terwijl je druk bezig bent andere plannen te maken.' De dingen gebeuren vaak anders dan je had verwacht, soms ten kwade, maar vaak ook ten goede.

Onverwachte wending

In de lezingen van deze vierde zondag van de Advent wordt ons verteld hoe mensen met hun leven een bepaalde richting bedenken, terwijl God daar een volkomen onverwachte wending aan geeft. Neem nou maar het verhaal van koning David. We moeten dat verhaal situeren in de jaren rond 1000 voor Christus. David, van origine een herdersjongen, is gezalfd tot koning van Juda. Later breidt zijn koningschap zich uit over heel Israël. Dan kiest hij Jeruzalem als hoofdstad van zijn rijk. Er is politieke rust en economische welvaart. De ark van het verbond, die met de Israëlieten meereisde tijdens de tocht van veertig jaar door de woestijn, is ondergebracht in een tent. En dat, terwijl David zelf woont in een paleis dat past bij zijn status. Dan kan het toch niet zijn, dat de ark – symbool van Gods aanwezigheid bij zijn volk – in een eenvoudige tent verblijft! En David maakt plannen voor een heiligdom, dat meer recht doet aan Gods majesteit.

14 december 2014

Niet zichtbaar, wel bepalend

Interview met Jeannet Kievit
in de serie Graven naar geloof

Bij tijd en wijle ruist de regen op de ramen van de serre, als ik op deze eerste echte herfstdag met Jeannet Kievit praat over haar vrijwilligerswerk. De serre is haar favoriete plek in het huis, dat ze met haar gezin bewoont in Kruiningen. 'Het is hier lekker licht, hier zit ik ook de meeste tijd,' zegt Jeannet.

Een ander zicht

Vrijwilligerswerk deed en doet ze in allerlei organisaties. Ze was lid van de ouderraad op basisschool de Welle in haar woonplaats. 'Naast de reguliere vergaderingen waren er vooral veel activiteiten rond Sinterklaas en Kerst en als er schoolreisje was. Door deze bezigheden leerde ik andere ouders beter kennen en ook de leerkrachten. De hele organisatie van de school kreeg ik ook beter in beeld. Dat geeft een ander zicht op wat er allemaal speelt binnen de school.' In die activiteiten op de school van haar kinderen kon Jeannet haar gezonde nieuwsgierigheid en haar betrokkenheid heel goed kwijt. Iets wat ook geldt voor de vrijwilligersactiviteiten binnen de tennisvereniging.

07 december 2014

Belofte wordt realiteit

Overweging op de 2e zondag van de Advent (jaar B)

Lezingen: Jesaja 40,1-5.9-11; 2 Petrus 3,8-14; Marcus 1,1-8

In de jaren 30 van de vorige eeuw was Dietrich Bonhoeffer een bekende predikant en theoloog in Duitsland. Hij was een markante tegenstander van het nazi-regime. Hij werd gearresteerd op aanklacht van hoogverraad. Na een verblijf in verschillende gevangenissen en concentratiekampen werd hij op 9 april 1945 geëxecuteerd. Een van zijn mooiste gedachten vind ik de volgende: 'God vervult niet al onze wensen, maar wel al zijn beloften.' Daarmee brengt Bonhoeffer twee dingen onder de aandacht. God komt niet tegemoet aan alles wat wij graag zouden willen. Er zijn wensen en verlangens, die niet vervuld worden. Maar de medaille heeft een keerzijde. Want God vervult wel wat hij toezegt aan mensen. En die belofte heeft altijd te maken met waar het in de lezingen van vandaag om gaat. God belooft namelijk gerechtigheid en vrede, hij belooft toekomst voor mensen, hij belooft een wereld waarin alle mensen een plaats zullen krijgen. En aan die belofte, zegt Bonhoeffer, blijft God trouw.

Oké, zullen sommige mensen misschien zeggen, belofte maakt schuld. Als God dan gerechtigheid en vrede belooft, waarom zorgt hij daar dan niet voor? Er zijn zelfs mensen, die ermee willen spotten: 'Wat is dat nou voor een God, die zijn belofte niet waar maakt? Kun je hem soms niet vertrouwen?' Ook in de tweede lezing hebben we gehoord, dat er mensen zijn die menen, dat God talmt met zijn belofte. Maar, zegt Petrus, dat is niet zo. Wat er aan de hand is, is dat God geduld heeft, veel meer dan mensen. Hij wil mensen daarmee de gelegenheid geven dat ze tot inkeer komen.

30 november 2014

Geduld

De constatering dat we leven in een gejaagd tijdsgewricht zal weinig mensen verbazen. Overvolle agenda's dwingen ons om te rennen van de ene afspraak naar de volgende vergadering. Onze kinderen (en kleinkinderen) willen we zoveel mogelijk kansen bieden om zich te kunnen ontwikkelen. Daardoor staat de keukenkalender vol met hun verplichtingen inzake sport, cultuur en verjaardagsfeestjes. I want it all and I want it now, zong de legendarische rockband Queen in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Dat we voor een afspraak bij de specialist enkele weken – soms zelfs langer – moeten wachten, lijkt onvermijdelijk maar, zachtjes uitgedrukt, verre van leuk.

Die gejaagdheid, die veel mensen als onontkoombaar zijn gaan beschouwen, gaf misschien ook voeding aan de hoop op een snelle verandering in de houding van de kerk tegen over homoseksuele en gescheiden mensen. Op basis van de tussentijdse rapportage van de buitengewone bisschoppensynode, die van 5 tot 19 oktober werd gehouden in Rome, kopte de website www.katholiek.nl op 13 oktober: 'Vaticaan wil barmhartiger zijn voor homo's en gescheidenen'. Intussen is bekend geworden, dat het slotdocument van de synode op dit punt minder hoop rechtvaardigt op snelle wijzigingen. Niettemin heeft paus Franciscus aangegeven, het gesprek over deze onderwerpen te willen voortzetten in de synode die gehouden zal worden in oktober 2015.

Hoop en haast kunnen in de harten van mensen gemakkelijk samengaan, omdat ze de gewenste veranderingen liefst op korte termijn gerealiseerd willen zien. I want it all and I want it now. Heel begrijpelijk, maar de praktijk blijkt vaak weerbarstiger. Misschien is het beter om de deugd van de hoop te combineren met de deugd van het geduld. Er is een gevleugeld woord, dat zegt: 'Zij die geloven, haasten niet.' Het geeft aan, dat je vertrouwen moet blijven houden op de gewenste koerswijziging, maar dat de termijn waarop die gerealiseerd zal worden een langere adem vraagt.

Geduldig zijn, een lange adem hebben, je kalmte bewaren als de vervulling van je hoop nog uitblijft: het is in wezen een heel krachtige houding om te blijven uitzien naar wat nog moet komen. Het is een houding die wij als gelovige mensen, in de weken voorafgaand aan Kerstmis, oefenen in de verwachting van de geboorte van het Kind. Maar geduld is ook een krachtig instrument om ieder jaar opnieuw met Kerstmis te blijven uitzien naar licht in de duisternis, naar vrede waar onmin heerst, naar verzoening waar de haat in onze wereld allesoverheersend lijkt te zijn. En daarnaast is geduld ook een onmisbare zoekhulp om in kleine en soms kwetsbare gebeurtenissen de aankondiging te zien van wat ooit tot vervulling kan komen: vrede en gerechtigheid, verzoening en harmonie. Want grote dromen beginnen klein. En geduld is immers een vorm van volgehouden hoop, die de toekomst dichterbij hunkert.

23 november 2014

Het verschil maken

Overweging bij het hoogfeest van Christus, Koning van het Heelal (jaar A)

Lezingen: Ezechiël 34,11-12.15-17; Matteüs 25,31-46

Bezorgd om de zorg. Dat is wat veel Nederlanders ervaren. Behoorlijk wat mensen, die deels of geheel afhankelijk zijn van de zorg die anderen hen kunnen geven, verkeren in grote onzekerheid over ontwikkelingen in de nabije toekomst. De landelijke overheid treedt steeds meer terug, en de regelingen omtrent de zorg worden per 1 januari neergelegd bij de gemeenten. Maar die zijn daar vaak nog niet klaar voor. Er wordt bezuinigd op de thuiszorg, de jeugdzorg, het maatschappelijke werk, de medische zorg, en ook de cultuursector lijkt er niet aan te ontkomen. Om dat hele pakket aan bezuinigingen te kunnen verkopen, is de term 'participatiesamenleving' bedacht. We moeten meer voor elkaar gaan zorgen, en kunnen minder beroep doen op regelingen van de overheid.


Goede papieren

Net als veel andere mensen heb ik grote moeite met de snelheid, waarmee deze veranderingen tot stand moeten komen. Niet alleen de kwantiteit, maar vooral ook de kwaliteit van de zorg gaat op deze manier met sprongen achteruit. Tegelijkertijd zullen we ons moeten realiseren, dat het nemen van verantwoordelijkheid voor elkaar een gedachte is, die vanuit christelijk standpunt hele goede papieren heeft. Als christenen kunnen we het idee van de participatiesamenleving niet zonder meer aan de kant schuiven. De lezingen van vandaag laten daarover geen enkele twijfel bestaan.

16 november 2014

Eeuwig leven als kwalitatieve categorie

Filmrecensie van: The Tree of Life (2011)
Regie: Terrence Malick

In vele culturen en religies staat de levensboom voor wijsheid, kracht of leven als de godheid. In het eerste bijbelboek (Gen. 2,9) staat hij - als symbool voor het eeuwige leven - naast de boom van kennis van goed en kwaad. De vruchten van beide bomen zijn voor de mensen verboden, maar zij verkiezen het gebod, minstens ten dele, te negeren. Kennis van goed en kwaad krijgen mensen middels de vrucht van de ene boom, maar toegang tot het eeuwige leven wordt hen in de bijbelse scheppingsmythe ontzegd.

Het is in essentie onvermijdelijk, dat Terrence Malick in zijn bijzondere film het taboe op het eeuwige leven respecteert. Maar wel wil hij de verschillende wijzen onderzoeken van hoe mensen omgaan met goed en kwaad. Om daarmee misschien toch een doorkijkje te creëren op het eeuwige leven.

Natuur en genade

In de versie van de regisseur verschijnt de controverse tussen goed en kwaad in de keuze tussen natuur en genade. Dat dilemma is de dragende gedachte in deze onconventionele film. Daarmee is echter geen recht gedaan aan het beeldverhaal, dat vele lagen kent. In vaak poëtische beelden worden ook de verhoudingen verkend tussen micro- en macrokosmos, tussen mannelijk en vrouwelijk, tussen de oudere en de jonge generatie, tussen generatiegenoten (broers, vrienden), tussen het verlangen goed te leven en het kwaad dat ons overkomt. Meer nog dan de woorden (vaak fluisterend uitgesproken, als een innerlijke stem of een gebed) zijn het de impressionistische beelden, de gezichtsuitdrukking van de spelers, de filmische associaties die maken, dat je opnieuw en opnieuw het verhaal aan je ogen voorbij wilt laten gaan.

26 oktober 2014

Je centrum verleggen

Overweging op de 30e zondag door het jaar (jaar A)

Lezingen: Exodus 22,20-26; Matteüs 22,34-40

Connie Palmen is in 1991 doorgebroken met haar debuutroman De Wetten. Daarin gaat het over de liefdesrelaties die een vrouw heeft met verschillende mannen. In een interview heeft ze later gezegd: 'Liefde bestaat wel, in allerlei vormen, maar ze is niet zo vanzelfsprekend als ons wordt voorgespiegeld in de romantische literatuur. 't Is hard labeur, afzien. Onze ideeën over liefde en gevoelens zijn trouwens net zozeer aan mode onderhevig als kleren en automodellen. Neem nu de nadruk die tegenwoordig wordt gelegd op zelfontplooiing. Jezelf ten dienste stellen van anderen is er niet meer bij, je moet aan jezelf werken, eerst van jezelf houden voor je van een ander kunt houden... Flagrante onzin, toch. Je kunt volgens mij geen eigenliefde hebben zonder dat een ander je eerst bemind heeft.' (In: God en vitriool, p. 49, Prometheus Amsterdam 2005)

Dat lijkt mij een hele rake constatering. Je moet ontdekken wat het betekent, dat een ander jou lief heeft, voordat je van jezelf kunnen houden. Anders gezegd: pas als een ander jou accepteert met al je plus- en je minpunten, ben je in staat om ook jezelf te accepteren met je positieve en je negatieve kanten. Als een ander jou neemt zoals je bent, dan kun je ook jezelf nemen zoals je bent.

19 oktober 2014

Verlies en behoud

Filmrecensie van Whale Rider (2002)
Regie: Niki Caro

De traditionele cultuur van de Maori’s is een heel andere dan de onze, ook al hebben moderne westerse vindingen hun ingang gevonden hebben bij de bewoners van een verarmd dorp in Nieuw Zeeland. Desondanks zijn de mensen, hun gevoelens, frustraties, verlangens en ambities zeer herkenbaar. De verschillende spanningslagen in de film maken het verhaal tot een boeiend en ontroerend, heel menselijk drama.

Traditie versus modern leven

De eerste spanningslaag in de film is zichtbaar in de tegenstelling tussen de oude tradities en de kansen die het moderne leven te bieden heeft. De traditie vereist, dat het leiderschap overgaat van vader op zoon op kleinzoon. Maar juist daar is er een breuk met de wortels van het verleden. Als Pai geboren wordt, overlijdt haar moeder en haar tweelingbroertje tijdens de bevalling. De teleurstelling bij Koro, die haar opa is en ook de leider van de stam, is groot. Hij had gehoopt zijn leiderschap te kunnen overdragen aan Pai’s broer. En hij is niet bij machte te zien, dat Pai alles in zich heeft om de nieuwe leidster te worden. Zij is immers een meisje.

12 oktober 2014

Het feest móet doorgaan

Overweging bij de 28e zondag door het jaar (jaar A)

Lezingen: Jesaja 25,6-10a; Matteüs 22,1-14

Er zijn omstandigheden, waarin je geen enkele aanleiding kunt vinden om een feestje te bouwen. Bijvoorbeeld als iemand ernstig ziek is met nauwelijks uitzicht op herstel. Of als mensen te maken krijgen met de gevolgen van gestapelde bezuinigingen, waardoor ze nauwelijks kunnen rondkomen. Of als  oorlogsgeweld – zoals in Syrië – je verdrijft uit je land met niks om mee te nemen behalve de kleren die je aan hebt. Of ook wanneer je als politieke vluchteling maar niet kunt uitleggen aan de vreemdelingendienst, dat je leven niet meer zeker is, dan heb je weinig reden om een feestje te vieren.

De ban verbroken

De woorden van Jesaja, die we gehoord hebben in de eerste lezing, waren bestemd voor mensen die ook weinig reden hadden om een feestje te bouwen. Rond 540 voor Christus zijn de meeste Joden terug gekeerd uit de ballingschap in Babylonië. Gelukkig weer terug op hun eigen grond, maar het land is totaal verwoest. Wat ze nu aantreffen is chaos en vernietiging. Alles moet van de grond af aan weer opgebouwd worden. In die omstandigheden klinken de woorden van Jesaja: toch zal er feest zijn, een uitgelezen maaltijd met heerlijke gerechten en mooie wijnen. De ban van chaos en vernietiging zal verbroken worden en er zullen genoeg redenen zijn om werkelijk te feesten. Want de vernedering van de deportatie wordt vergeten, de huizen worden weer opgebouwd. De mensen zullen in vrede en voorspoed hun land kunnen bewonen, en God zal laten zien aan wiens kant Hij staat. En ook al zie je op dit moment geen enkele aanleiding om te feesten – aldus Jesaja – begin maar alvast met je daarop voor te bereiden. Want er moet gefeest worden, ondanks alles.

04 oktober 2014

Over de meetbaarheid van het goed doen...

We leven in een tijdsgewricht, waarin alles gemeten kan worden. Allerlei getallen vliegen ons om de oren: tweets per seconde, het aantal minuten dat door de thuiszorg besteed mag worden aan een douchebeurt, de recordopbrengst of juist de teleurstellende resultaten van een goededoelenloterij, de snelheid waarmee elementaire deeltjes tot een hoger energieniveau gebracht kunnen worden. Met al die getallen hebben we, zo wordt aangenomen, controle over de werkelijkheid. Meten is weten.

Zo worden ook criteria opgesteld om te bepalen of organisaties en instellingen voldoen aan de eisen
van de ANBI-status. Het moet immers wel duidelijk zijn, dat een Algemeen Nut Beogende Instelling inderdaad haar gelden verantwoord vergaart en beheert. De publieke verontwaardiging over directieleden van dergelijke instellingen, die op oneigenlijke wijze hun inkomen wensen te vermeerderen, is groot en terecht. Dit soort on-praktijken is niet alleen schadelijk voor het imago van de betreffende instelling, maar ook voor het banksaldo dat uiteindelijk ten goede moet komen aan het beoogde doel.

28 september 2014

Betrouwbaar en transparant

Overweging bij de 26e zondag door het jaar (jaar A)
Afsluiting van de Vredesweek

Lezingen: Ezechiël 18,25-28; Matteüs 21,28-32

Zeg wat je doet en doe wat je zegt. Het is een vuistregel, die nogal eens wordt voorgehouden aan verkoopmedewerkers. Het betekent, dat je betrouwbaar bent en transparant bent in je opstelling naar de klant toe. Deze vuistregel geldt overigens ook voor vele andere instellingen die zich willen richten op hun doelgroep: de servicebalie van de gemeente, scholen in hun contacten met ouders, artsen en andere gezondheidswerkers, pastores en welzijnswerkers. Zeg wat je doet en doe wat je zegt. Betrouwbaar zijn en transparant: we willen het graag, maar het lukt ons niet altijd even goed.

Het verhaal uit het evangelie laat het verschil zien tussen de ene zoon die betrouwbaar wil lijken, maar het feitelijk niet is, en de andere die niet betrouwbaar lijkt, maar het wel blijkt te zijn. Het spel van vraag en antwoord tussen Jezus en de religieuze leiders heeft een venijnige ondertoon. De hogepriesters vragen Jezus naar zijn bevoegdheid: wie is hij wel, dat hij mensen geneest, dat hij zonden vergeeft en dat hij een vernieuwend geloof verkondigt? Wie is hij wel? Zij – de hogepriesters en oudsten van het volk – zij zijn toch de bevoegde gezagsdragers?

14 september 2014

Uitdaging?

De hype lijkt al een beetje voorbij. Maar in de afgelopen zomerweken zijn veel mensen enthousiast geworden voor/door de Icebucket Challen­ge. Om aandacht te vragen voor bestrij­ding van de spierziekte ALS worden mensen uitgedaagd om een emmer ijskoud water over zich­zelf uit te storten en daarbij drie kandidaten te no­mineren om binnen 24 uur het­zelfde te doen. Bij dit 'koude kunstje' hoort ook een donatie aan de Stichting ALS Nederland. En een filmpje van de koude douche op in­ternet/Facebook.

Het is opvallend hoezeer goede doelen in de afgelopen jaren soms flinke financiële bijdragen weten te genereren door middel van acties, waarbij de deelnemers op een of andere wijze een prestatie moeten leveren. Denk aan Alpe d'huzes, Ride for the Roses of ook – minder spectaculair – aan de Pelgrimstocht in het kader van de Vastenaktie, waaraan dit jaar vijftig mensen deelnamen. Behalve de prestatie van de deelnemers speelt natuurlijk ook de grote of kleinere publiciteit een belangrijke rol in het spekken van de kas.

490 keer – en meer

Overweging bij de oecumenische diaconale viering te Heinkenszand
t.b.v. de Stichting Leergeld
Thema: Nu meedoen is later meetellen

Lezingen: Exodus 32, 7-14; Matteüs 18, 21-35

Brian zit in 2 Havo. Hij ligt niet zo goed in de groep, maakt ook niet gemakkelijk contacten met klasgenoten. Qua kleding valt hij nogal uit de toon. Zijn schoolresultaten zijn matig. Toch is het de klassenleraar, die voorstelt om Brian aan te stellen als klassenvertegenwoordiger. Hij wil Brian een kans geven; hij geeft hem zijn vertrouwen. In de loop van het jaar zie je Brian opbloeien. Zijn resultaten worden steeds beter. En ook in de groep wordt hij meer geaccepteerd.

Als je in staat bent om iemand je vertrouwen te geven, dan is dat een manier van investeren die een goede wending kan geven aan iemands leven. Niet altijd natuurlijk, want het vertrouwen kan ook geschaad worden. Maar in het geval van Brian heeft het gewerkt.

06 september 2014

Waardevol in zichzelf

Beschouwing bij de CD-Presentatie Cantate Domino
van het Gregoriaanse Mannenkoor in de Blasiuskerk te Heinkenszand

Het is een bijzondere aanleiding, die ons vanavond hier heeft samengebracht. De presentatie van de CD Cantate Domino – met toewijding en inspiratie vol gezongen door het Gregoriaanse Mannenkoor van deze Blasiuskerk – is een tamelijk unieke gebeurtenis. Want met deze Gregoriaanse gezangen wordt een mooie traditie in stand gehouden, die veel mensen, misschien overwegend de oudere generatie, dierbaar is.

Traditie

Nu is er met het begrip traditie iets bijzonders aan de hand. Letterlijk betekent het woord: overlevering. Meestal gebruiken we het in de betekenis van: doorgeven of meegeven, overdragen aan een volgende generatie. En dat gebeurt omdat we vinden, dat het verhaal, het gezang of een bepaalde waarde van dusdanige betekenis is, dat het verhaal of de waarde moet blijven bestaan. De traditie heeft waarde, omdat ze voor veel mensen – nu en in het verleden – richtinggevend is geweest, of houvast heeft gegeven, koersbepalend is geweest, of misschien wel gewoon rust heeft geboden in woelige tijden. Het waardevolle van een traditie kan daarom ook richtinggevend zijn voor nieuwe generaties.

31 augustus 2014

Volgehouden hoop

Overweging bij de Oogstdankviering van de ZLTO
in de Maartenskerk te Baarland

Thema: Dankbaar leven met een volle maag

Lezingen: Jacobus 5,7-11; Matteüs 5,1-12

In de omgeving van Kapelle, waar ik woon, mag ik graag iedere dag dezelfde route fietsen. Drie kwartier door weer en wind, voordat ik aan mijn werkdag begin. De spieren los en een kop vol frisse lucht. In de afgelopen weken zag ik hoe akkers met graan, met uien en met maïs werden geoogst. In enkele uren tijd verandert een paar hectare van wuivend graan in volle bloei tot een kaal stoppelveld. Als niet-kenner (want eerlijk is eerlijk: dat ben ik gewoon) heel indrukwekkend om te zien. Maar ik kan me zo voorstellen: als de oogst ook nog een goede prijs opbrengt, dan ben je als agrarisch ondernemer tevreden over de inspanningen die je hebt geleverd.


Want zo is het toch: inspanningen en investeringen bepalen voor een groot deel of je onderneming gezond is. En desondanks zijn er ook vele zaken, die je niet in de hand hebt, maar die wel invloed hebben op het eindresultaat. Niet alleen de weersomstandigheden spelen daarbij een rol, maar ook allerlei regelingen en subsidies die wel, ten dele of helemaal niet worden uitgevoerd. Ook politieke ontwikkelingen of natuurrampen in andere delen van de wereld kunnen een rol spelen in de jaarcijfers van je onderneming.

24 augustus 2014

Betrokken zijn. Maar waarop?

De manier waarop je kijkt naar de wereld waarin je leeft, is voor een groot deel afhankelijk van de positie die je op enig moment hebt. Toen ik woonde in Kwadendamme was dit dorp het centrum van waaruit ik afstanden berekende naar mijn bestemming. Nu ik in Kapelle woon, ligt daar het middelpunt van mijn leef- en belevingswereld. Ook de plek die je inneemt in de samenleving is bepalend voor je wijze van waarnemen. Een ondernemer heeft waarschijnlijk een andere opvatting van hoe een stad toegankelijk moet zijn dan een deskundige op het gebied van verkeersveiligheid. Een fotograaf of een kunstschilder weet heel goed, dat het standpunt van de waarneming in grote mate bepalend is voor de wijze waarop het afgebeelde object wordt gezien en weergegeven.


Diskwalificatie

Zo komt het nogal eens voor, dat je mensen die de kerk erg ter harte gaat, hoort spreken over randkerkelijke of buitenkerkelijke mensen. Wie zulke aanduidingen gebruikt, heeft - vanuit eigen perspectief gezien - natuurlijk gelijk. Maar mij het stoort enigszins, dat hij daarmee zichzelf in het centrum van zijn denkwereld plaatst. Menselijk gezien heel begrijpelijk, maar vanuit evangelisch oogpunt geheel niet terecht. Om het scherp te stellen: ik vind de aanduiding 'randkerkelijk' eigenlijk een diskwalificatie.

17 augustus 2014

Om troost en kracht

Overweging bij de viering van Maria Tenhemelopneming

Lezingen: Openbaring 11,19a;12,1-6a.10ab; Lucas 1,39-56

Er zijn - in de 155 jaar sinds deze kerk van Maria Tenhemelopneming in Ovezande bestaat - heel wat kaarsjes aangestoken hier bij het beeld van de moeder van Jezus. Heel wat gebeden en gebedjes zijn uitgesproken in deze kerk. Heel wat mensen zijn naar hier gekomen om troost en kracht te zoeken. Heel wat liederen zijn hier gezongen om het vertrouwen van mensen uit te drukken in Maria. En ook nu, op het patroonsfeest van onze kerk, zijn we hier samen om te bidden en te zingen, om troost en kracht te zoeken. Want dat is toch, wat wij mensen vaak nodig hebben in ons leven.

Vertrouwen

Vaak gaat alles wel zijn gewone gangetje in ons leven. Vaak kunnen we de dingen op onze routine doen. Maar ieder van ons kent ook momenten of zelfs langere perioden in haar of zijn leven, waarop het niet meezit. Ziekte, tegenwerking, teleurstelling, het verlies van een dierbare, een verstoorde relatie, oneerlijk behandeld worden, geen werk, de armoede in onze wereld – het zijn dingen die we allemaal wel herkennen. Juist in zulke omstandigheden is het nodig, dat je ergens je kracht vandaan kan halen om overeind te blijven. Juist dan is het nodig om het perspectief te krijgen, dat nog niet alles verloren is. Juist dan is het nodig om te voelen, dat je vertrouwen kunt houden in de goede afloop van de dingen.

10 augustus 2014

Erop uit!

De directe en open stijl, waarmee paus Franciscus mensen benadert, heeft de harten van velen al veroverd. De media springen er graag op in en laten geregeld staaltjes van zijn spontaan optreden zien. Daarmee haalt Franciscus het hoogste leiderschap in de katholieke kerk van een voetstuk. Hij laat zien, dat hij naast en tussen de mensen wil staan. Dat is hartverwarmend. Ik word er – net als vele anderen – enthousiast van. En ook al is er het besef, dat aan de kerk niets menselijks vreemd is, dus dat ook de kerk in staat van zonde verkeert, toch maakt deze paus dat ik mij trots voel om katholiek te zijn.

Foto afkomstig van http://www.austincnm.com/

Er gaat iets gloeien

Dat enthousiasme en die trots ervaar ik ook bij het lezen van de apostolische brief, die paus Franciscus liet uitgaan op 24 november 2013. De brief, die getiteld is De vreugde van het Evangelie, is uitgegeven als afsluiting van het Jaar van het Geloof. Het document gaat, blijkens de ondertitel, over de verkondiging van het evangelie in de wereld van vandaag. De brief is in de Nederlandse vertaling beschikbaar gekomen in juni 2014 en uitgevoerd als een pocket van 174 bladzijden. Een stevig document dus, waarvoor je best even moet gaan zitten. Maar dat is dan ook – vind ik – echt de moeite waard. Want bij het lezen voel ik, dat er iets gaat gloeien van binnen.

Dat komt vooral, omdat paus Franciscus zijn brief heeft geschreven, niet allereerst als een leerstellig document, maar als een visioen, een droom. Hij wil laten zien, dat het evangelie (de blijde boodschap van Jezus van Nazareth), als de oorsprong van waar de kerk voor staat, een beslissende betekenis kan hebben voor de wereld van vandaag. Hij schrijft: 'Ik droom van een missionaire keuze die in staat is alles te veranderen, opdat de gewoonten, de stijlen, de tijdschema's, de taal en iedere kerkelijke structuur, kanalen worden die meer dan voor de bescherming van zichzelf, geschikt zijn voor de evangelisatie van de huidige wereld.' (p. 23)

03 augustus 2014

Meer dan je verwacht

Overweging op de 18e zondag door het jaar (jaar A)

Lezingen: Jesaja 55, 1-3; Matteüs 14, 13-21

Foto afkomstig van https://twitter.com/oneworldnl
Op internet circuleert een foto, die de voorpagina van de kranten niet heeft gehaald. We zien een hoge muur, we zien een Palestijnse en een Israëlische vlag, we zien een een Joodse man en een Arabische vrouw. Ze geven elkaar een kus. Over de muur van wantrouwen heen. De foto is duidelijk in scene gezet. De afbeelding is gemaakt ter ondersteuning van de campagne: Joden en Arabieren weigeren om vijanden te zijn. De actie maakt duidelijk, dat er in Israël en in de Gazastrook mensen wonen die meer verwachten. Meer dan alleen maar nieuwe beschietingen, meer dan een verdergaande escalatie van het conflict, meer dan enkel het officiële verhaal dat 'de andere partij' oorzaak is van het geweld.

Is het reëel om meer dan het gewone te verwachten? Dat hangt af van hoe je bereid bent te kijken. Als je vooral kijkt naar wat er in onze wereld gebeurt aan onheil en onrecht, dan zul je niet zo gauw meer-dan-het-gewone verwachten. Eerder nog meer-van-hetzelfde. Maar als je het aandurft om niet alleen maar te kijken naar wat is, als je bereid bent om te zien naar wat kan zijn, dan ga je andere dingen ontdekken. Deze manier van zien is die van iemand, die durft te vertrouwen op een visioen. Deze manier van zien kunnen we ook ontdekken in de schriftlezingen van vandaag.

27 juli 2014

Aangeraakt op mijn schouder

Interview met Philie Frankevijle
in de serie Graven naar geloof

Vriendelijk, behulpzaam, met een sterke sociale instelling, door sommige mensen als naïef beschouwd, maar volgens mij een krachtige vrouw, die ook stevig met twee voeten op de grond staat en goed weet wat er speelt in onze samenleving. Zo heb ik Philie Frankevijle in de afgelopen jaren leren kennen. En een vrouw met een diep doorleefd geloof, zonder zweverig te worden. Daarom wilde ik graag met haar in gesprek. Drie kwartier na mijn telefoontje kon ik al bij haar terecht.

Afkomstig uit Hulst is Philie voor het werk van Ferdie, haar man, verhuisd naar Heinkenszand. 'Ik dacht in het begin,' zegt ze, 'dat ik hier nooit zou kunnen aarden. Binnen onze familie hangen we nogal aan elkaar. Maar dankzij hele aardige buren en natuurlijk ook door de contacten via de school van de kinderen is de inburgering toch heel snel gegaan. Twee leden van het dameskoor hadden gauw in de gaten, dat ik in Hulst had gezongen. Zo ben ik op vrij korte termijn lid geworden van het dameskoor in de Blasiuskerk. En als je eenmaal in het circuit zit, wordt je ook makkelijk gevraagd voor andere werkgroepen. Zo ben ik betrokken geraakt bij de oprichting van de kindernevendienst. Dat is ook belangrijk geweest voor mijn eigen geloofsverdieping. Want doordat je de bijbelverhalen aan kinderen moet uitleggen, ga je er zelf ook anders over nadenken.'

20 juli 2014

Als het graan rijp is...

Overweging op de 16e zondag door het jaar (jaar A)

Lezingen: Wijsheid 12,13.16-19Matteüs 13,24-30

Iedere landbouwer doet alle mogelijke inspanningen om de opbrengst van zijn akkers zo optimaal mogelijk te maken. Het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen hoort daar ook bij. En bij het oogsten wordt het graan gescheiden van het stro, zodat beide eindproducten nog een mooie opbrengst krijgen. Dat is de manier waarop mensen, vanuit economisch oogpunt, streven naar het maximaliseren van de winst.


De mannen, die in dienst zijn bij de landbouwer uit het verhaal dat Jezus ons voorhoudt, denken vanuit een vergelijkbaar kader. Onkruid verkleint de opbrengst, dus dat kun je het beste maar bestrijden en verwijderen. Toch moeten we goed kijken naar de vraag, in welk verband Jezus dit verhaal vertelt. Hij begint met: 'Het rijk der hemelen lijkt op...' Hij heeft het dus over een andere orde, over een totaal andere manier van zien dan het gewone menselijke bekijken van de aardse dingen. Het rijk der hemelen vraagt geen economische benaderingswijze, die – kort door de bocht gezegd – alleen uit is op vergroten van de winst. Het rijk der hemelen vraagt eerder een zienswijze, waarin ook ruimte is voor minder productieve factoren. Het is een manier van benaderen, die verder kijkt dan alleen een kosten-batenanalyse.

13 juli 2014

Verdriet en verzoening

Filmrecensie van The Way (2010)
Regie: Emilio Estevez

De levensvisies van Tom Avery en zijn zoon Daniel liggen hemelsbreed uit elkaar. Tom (Martin Sheen) is een gearriveerde oogarts, die zijn vrije tijd doorbrengt met zijn vrienden op de golfbaan. Daniel (Emilio Estevez, tevens regisseur) is een getalenteerde student, die reizen over de wereld een belangrijker doel vindt dan zijn bul. De vader leeft vanuit het idee, dat hij zijn leven onder controle heeft. De zoon leeft meer met de gedachte, dat het leven hem de weg wijst die hij moet gaan. Ergens in hun gesprekken zegt Daniel tegen zijn vader: 'Je kiest niet je leven, je leeft het.' Treffender kan hij zijn levensmotto niet formuleren. En groter kan het verschil met zijn vaders inzichten nauwelijks zijn.

De relatie tussen de twee is verre van optimaal als Tom het bericht krijgt, dat zijn zoon is omgekomen in de Pyreneeën. Hij besluit naar Zuid-Frankrijk te reizen om het lichaam van zijn Daniel op te halen. De dienstdoende politieofficier legt hem uit dat Daniel was begonnen aan de pelgrimstocht naar Santiago de Compostella. Tom komt tot het besluit om, na de crematie van Daniels lichaam, diens tocht voort te zetten. Het kistje met de as van Daniel krijgt een plaats in de backpack. Op verschillende momenten tijdens de voettocht strooit Tom een deel van de as uit langs de route. Zo leggen ze samen de weg af. En zo doet Tom een poging om zijn zoon, zij het postuum, beter te begrijpen.

08 juli 2014

De smid en de kleermaker

Een verhaal in de viering ter afsluiting van het schooljaar

Met kinderen en leerkrachten van de Jan van Schengenschool in Heinkenszand

Lang geleden woonden er in een dorp hier ver vandaan een smid en een kleermaker.
De smid was een grote sterke man, met wie je maar liever geen ruzie wilde krijgen. De mensen in het dorp waren een beetje bang van hem, want hij had nogal een kort lontje. Maar ja, af en toe moest je toch naar de smid, omdat de scharen van je ploeg hersteld moesten worden.

De kleermaker was een smal, tenger mannetje, vriendelijk en behulpzaam. De mensen uit het dorp lieten graag hun kleren bij hem maken of repareren. En ook al was de kleermaker klein van stuk, hij was niet bang uitgevallen.

Op een dag kwamen de smid en de kleermaker elkaar tegen op het dorpsplein. 'Ga eens aan de kant,' bulderde de smid tegen de kleermaker, 'want ik heb enorme haast.'

'Maak je niet zo druk,' zei de kleermaker. 'Jij denkt zeker dat je alles maar mag en alles kunt.'

'Ik ben de sterkste man van het dorp,' zei de smid, 'en ik zal alles optillen wat je mij maar aanwijst. Als er iets is, wat ik niet kan optillen, dan trakteer ik het hele dorp op een beker wijn in de herberg. Maar als ik het wel kan optillen, dan trakteer jij. Je mag drie dingen aanwijzen.'

'Goed,' zei de kleermaker. 'Til dan maar eens die ton met water op.' De ton woog zeker vijftig kilo. Het kostte de smid weinig moeite om de ton op te tillen.

'Til nu eens deze kar op,' zei de kleermaker. De kar woog zeker honderd kilo. Ook de kar tilde de smid zomaar even op.

'Dan wil ik nu dat je deze naald optilt, 'zei de kleermaker. Hij haalde een kleine naald uit de zoom van zijn mouw en liet die op het dorpsplein vallen. De naald kwam precies tussen de straatstenen terecht. Met zijn dikke vingers probeerde de smid om de naald tussen de stenen uit te krijgen. Maar hoe hij ook probeerde, het lukte hem niet. Zijn vingers kregen de naald niet te pakken.

Een beetje beschaamd moest de smid later op die dag alle dorpsbewoners een beker wijn aanbieden in de herberg. En de kleine kleermaker kreeg vele complimenten van de dorpsbewoners, dat hij de smid een lesje had geleerd.

En zo kunnen wij leren, hoe een klein iemand soms toch een grote betekenis kan hebben voor de mensen in zijn of haar omgeving. En dat is precies wat ook Jezus ons wil zeggen. Hij leerde ons wat het betekent als al de kleine dingen die wij op school voor elkaar doen, mooie takken zijn aan de boom van het Gods Rijk. Zo zijn ook al de mooie dingen die wij in de vakantie voor elkaar zullen doen: takken aan de boom van het Rijk van God.

06 juli 2014

Een andere aanpak

Overweging op de 14e zondag door het jaar (jaar A)

Lezingen: Zacharia 9,9-10Matteüs 11,25-30

De ontvoering van en de moord op de drie Israëlische tieners heeft tot veel verontwaardiging geleid in de afgelopen week. Het tragische voorval maakt duidelijk, dat het conflict tussen Israëli's en Palestijnen wordt uitgevochten met als inzet een wederzijdse vergelding. Het besef wil maar niet doordringen, dat wraak eerder leidt tot versterking van de vijandigheid dan tot een vreedzame oplossing. De mogelijkheid om begrip op te brengen voor de tegenstander wordt bedolven onder het allesoverheersende eigen belang. En zo houden beide partijen het conflict in stand.

Koning van rechtvaardigheid

Hoe anders klinken de woorden bij de profeet Zacharia. Er wordt een visioen van vrede beschreven: geen strijdwagens meer, geen paarden, geen wapens. De koning van rechtvaardigheid zal regeren over het land, en ieder mens zal worden gerespecteerd en in zijn waarde gelaten. Hij is een koning die zich niet laat voorstaan op macht of status. Hij berijdt geen paard, maar een ezel – symbool van nederigheid en deemoed.

Natuurlijk beseffen we, dat het hier gaat om een visioen, een droom. De woorden van Zacharia geven uitdrukking aan een intens verlangen. Het is een verlangen naar een nog niet gerealiseerde werkelijkheid. Maar het verlangen is wel een krachtige motor, een vurige inspiratie om te blijven uitzien naar de vrede, die heerst tot aan de uiteinden van de aarde. Het visioen geeft niet alleen voeding aan onze hoop op vrede, maar zet ons ook aan om eraan te werken. Het visioen zou krachteloos zijn zonder een concrete inzet. Maar daden van verzoening hebben op hun beurt ook het visioen en de hoop op vrede nodig.

29 juni 2014

Het kwade schreeuwt, het goede fluistert

Toen enkele maanden geleden de berichten in de pers kwamen over het seksueel misbruik door twee (inmiddels overleden) Nederlandse bisschoppen, heb ik daar met plaatsvervangende schaamte kennis van genomen. Het nieuws werd in de media breed uitgemeten. Pijnlijk maar terecht. Pijnlijk misschien allereerst voor de slachtoffers om opnieuw geconfronteerd te worden met het onrecht dat hen werd aangedaan. Zou het hen enige genoegdoening kunnen geven, nu de waarheid eindelijk aan het licht komt? Maar pijnlijk ook voor alle gelovigen die hun best doen om het rechte pad te bewandelen, terwijl sommige van hun leidsmensen alleen maar de schone schijn kunnen ophouden. En toch is het is goed dat er meer en meer transparantie komt over deze afschuwelijke praktijken.

Zo is de gangbare realiteit van onze nieuwsgaring: niet alleen in de krant, op TV of via de sociale media, maar ook in de gesprekken van de dag of tijdens verjaardagsfeestjes. Over het kwade wordt geschreeuwd, terwijl het goede slechts fluisterend aan de orde komt. Toch is het van groot belang, dat wij als gelovige mensen meer en meer de focus verleggen naar het spreken over het goede, ook al gebeurt dat slechts fluisterend. Al haalt dit dan niet de voorpagina, toch is het belangrijk om het goede te doen en te zeggen, ongeacht het kleine of grote 'effect' daarvan.

23 juni 2014

Duurzaam leven

Overweging op het feest van het heilig Sacrament (jaar A)

Schriftlezingen: Deuteronomium 8,2v.14b-16aJohannes 6,51-58

Er zijn mensen die zich hebben gespecialiseerd in portretfotografie. Ze maken foto's waarop de persoon in kwestie niet alleen zijn uiterlijk laat zien, maar ook iets van zijn innerlijk. Het karakter, een bepaalde emotie of misschien een zekere gedrevenheid komt tot uitdrukking op de foto. De foto vertelt iets over wie de afgebeelde persoon in essentie is. Dat soort foto's zijn de afbeeldingen die je bijblijven. Ze laten een sterke indruk achter. Daarom is een foto van een geliefde overledene vaak ook een kostbaar iets. Soms zie je zo'n foto op een speciaal plekje staan, met een brandend waxinelichtje erbij. Zo wordt de herinnering aan deze dierbare mens levend gehouden.

Herinnering

In de tijd van Jezus waren er geen fotocamera's. We hebben geen afbeelding van hem. Ook geen schilderij of een beeld, dat ons precies kan tonen, hoe hij eruit zag. Maar we hebben wel iets anders, dat ons veel vertelt over zijn karakter, zijn ambitie, zijn droom. En dat is het brood, dat wij straks mogen delen met elkaar. Het brood herinnert ons aan wie Jezus was en aan wat hij wilde. Je zou het 'herinneringsbrood' kunnen noemen. Het helpt ons om te onthouden, waar het Jezus in essentie om te doen was. In dit brood, heilig brood, wordt als het ware samengevat wat Jezus betekent voor gelovige mensen.

15 juni 2014

Niet wat is, maar wat kan zijn




Helmgras is het eerste wat je ziet. Verderop het strand met enkele rijen paalhoofden. Om het zeilbootje te zien, moet je al aardig turen. En tenslotte, in de verte, de horizon.

Dat is onze manier van kijken. Eerst zien we wat dichtbij is. Dan pas gaan we op zoek naar wat meer verwijderd ligt. En vaak vermoeden we achter de horizon nog iets meer. Mogelijkheden, die niet direct binnen het verschiet liggen. Maar ze zijn er wel! Mogelijkheden en kansen, paden die nog onbetreden zijn, niet verkende gebieden. Ze maken een verlangen in ons wakker. We willen ernaar op zoek gaan. Niet naar wat is, maar naar wat kan zijn.

08 juni 2014

De taal van het hart

Overweging op het feest van Pinksteren (jaar A)


Een mens heeft een zekere ruimte nodig. Ruimte om te ademen, ruimte om te leven. Als die ruimte er niet is, dus als je in het nauw zit, dan krijg je het benauwd: letterlijk of figuurlijk. Als je te nauw moet leven, dan kan het zijn dat je wordt beheerst door angst. Of door een te sterke behoefte om je aan voorschriften en regels te houden. Soms ben je ook gedwongen tot benauwdheid, bijvoorbeeld als je longcapaciteit door ziekte beperkt is. Dan is het fijn, als er hulpmiddelen zijn die lucht kunnen geven.

Levenslucht en ruimte maken het mogelijk dat mensen tot bloei kunnen komen. Dat er iets moois kan ontstaan. Dat er enthousiasme en nieuw elan groeit. Dat het vasthouden aan oude gewoonten of strakke regels plaats maakt voor bezieling en vurigheid.

Een nieuwe wind

In het evangelie horen we, hoe Jezus die bezieling blaast over zijn vrienden. Het is de afsluiting van een periode van angst en benauwenis, die de leerlingen doormaakten toen ze zichzelf hadden opgesloten uit vrees voor de Joden. Het blazen van Jezus brengt – niet alleen letterlijk, maar ook in figuurlijke zin – een nieuwe wind. Er gaat een ander klimaat heersen, de angst maakt plaats voor nieuwe levenskracht. En Jezus stuurt zijn leerlingen op weg met de opdracht om zonden te vergeven. Het gebeurt als het ware in een adem: nieuwe levenslucht en de opdracht tot vergeving. Beide geven ruimte. Beide geven nieuwe kansen. De bezieling van de heilige Geest en de verzoening met de naaste (en met jezelf) komen uit dezelfde bron: de goddelijke levensadem, die sterker is dan dood en benauwenis.

01 juni 2014

Samaritaan in spijkerbroek

Interview met Gerard Wassing
in de serie Graven naar geloof

Het moet zo'n zeven of acht jaar geleden zijn, dat Gerard Wassing tijdelijk krap bij kas kwam te zitten. Dat had te maken met verschillende instanties, die er samen niet uitkwamen om hem op tijd zijn uitkering te bezorgen. 'De budgetbeheerder van de gemeente,' vertelt Gerard, 'wees mij toen op de pakketten van de Voedselbank in Goes. Zo kon ik het gebrek aan inkomsten overbruggen. Daar heb ik slechts twee keer gebruik van gemaakt. Maar ik raakte wel erg onder de indruk van het werk en de inzet van de Voedselbank. Ik was voordien al betrokken bij het werk van de Ruilwinkel. Daardoor kende ik Agnes Rieswijk, die voorheen bij “de Helpende Hand” hielp. De Voedselbank is eigenlijk de opvolger van de Helpende Hand. Via Agnes ben ik ook betrokken geraakt bij de Voedselbank.'


11 mei 2014

Gehoor geven

Overweging op de vierde zondag van Pasen (jaar A)

Schriftlezingen: Handelingen 2,14a.36-41; 1 Petrus 2,20b-25; Johannes 10,1-10

De Amerikaanse zanger Bob Dylan heeft veel mooie en aansprekende liedjes gemaakt. Een van de bekendste is misschien wel Knockin' on heavens door. Het is – zoals veel van zijn songs – een protestlied en tegelijk een lied van verlangen. In situaties van duisternis en geweld vraagt hij toegang tot de hemel: Knock, knock, knockin' on heavens door. De hemel ziet hij als een plaats waar de zwarte nacht en de agressie geen macht meer hebben over mensen. En dan mag je maar hopen, dat er in de hemel wordt geluisterd naar het kloppen op de deur.

Luisteren
Deur van de hemel (Glas-in-lood raam in de kerk
O.L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen te Hansweert)

De deur is een pregnant beeld in de evangelielezing van deze dag. De deur is – zo houdt Jezus ons voor – de legitieme plek waar je kunt in- en uitgaan. Ieder die op een andere manier de schaapskooi binnengaat, is niet te vertrouwen. De deur wordt bewaakt door de legitieme eigenaar van de plaats, die veiligheid en beschutting biedt aan de schapen. De beheerder van de kooi, de herder van de schapen, ziet erop toe dat zijn kudde hem volgt. De schapen luisteren naar zijn stem.

04 mei 2014

Bezield en betrokken

Bij de opening van de Franciscus-tentoonstelling op 4 mei 2014
Kerk van O.L. Vrouw Hemelvaart te Ovezande

Het zijn in de kern twee Franciscussen, die vandaag onze belangstelling trekken. De ene Franciscus leefde globaal genomen aan het begin van de dertiende eeuw, de andere geeft in het tweede decennium van de eenentwintigste eeuw leiding aan de rooms katholieke kerk. Behalve hun naam zijn er nog andere overeenkomsten, waardoor deze twee mensen met elkaar in verband gebracht kunnen worden.

De omstandigheden waarin zij leefden, de wereld waarin zij zichzelf aantroffen, vertonen in zeker opzicht dezelfde trekken. Zowel toen als nu is er sprake van een groeiende rijkdom bij de economische bovenlaag in de samenleving. De opkomende burgerij in de steden in de dertiende eeuw en de macht van de multinationals met hun exorbitante beloningssystemen in onze tijd maken, dat er nieuwe spelers zijn op de economische en politieke arena. Daardoor wordt de kloof tussen de rijke burgerij en de gewone mensen destijds en ook tussen de miljonairs en de mensen die onder het modale inkomen zitten in onze tijd alsmaar groter.

27 april 2014

Aan de angst voorbij

Overweging op de tweede zondag van Pasen (jaar A)

Schriftlezingen: Handelingen 2,42-47; Johannes 20,19-31


Als je de film Schindlers List wel eens hebt gezien, dan word je heel stil van de slotscène: de indrukwekkende rij mensen, die een steentje leggen op het graf van Oscar Schindler. Het einde van de film maakt grote indruk. Het zijn ook vrijwel de enige scènes uit de film, die in kleur zijn gemaakt. Van een film, die veel indruk op je maakt, ben je geneigd vooral het slot ervan in gedachte te houden. De afloop van het verhaal blijft je het beste bij. Maar het plot, de ontknoping, krijgt pas zijn eigenlijke betekenis door wat eraan vooraf is gegaan.

Met het verhaal van het evangelie, dat we vandaag lezen, gebeurt iets dergelijks. We hebben de neiging vooral te kijken naar de ontwikkeling die Tomas doormaakt. Maar ook hier moeten we niet vergeten naar het voorafgaande te kijken. Na de gruwelijke executie van Jezus zitten zijn leerlingen bijeen: wezenloos, angstig, achter gesloten deuren. Wie bang is en leeft onder kennelijke dreiging, die probeert zichzelf onzichtbaar te maken. Zoals een kat zich soms klein maakt als ze jouw naderende gestalte niet vertrouwt. Het voelen van angst is een signaal van dreigend onheil en het kan daarom heel functioneel zijn. Maar tegelijk is angst ook een mechanisme, dat ons kan afsluiten van de realiteit. We zien in zulke situaties vooral de dreiging en de onmogelijkheden, niet zozeer de kansen.

21 april 2014

Strijdbaar omwille van de liefde

Interview met Leo Grim-Hubrechsen
in de serie Graven naar geloof

Door de verbouwing doet het huis kaal aan. Maar er is één ruimte, klein en huiselijk, die Leo Grim-Hubrechsen graag bewoonbaar houdt. In de hoek een tafeltje met een mooie, stralende foto van Erik Hubrechsen, zijn grote liefde. Het is een foto, gemaakt op hun trouwdag, 11 april 2012. Bij de foto ook een kaars, een kruisje, een bloeiende orchidee en herinneringen aan Eriks overlijden (op 24 november van datzelfde jaar) en aan de begrafenis. Vreugde en verdriet, pijn en trots, loslaten en vasthouden – ze liggen heel dicht bij elkaar, gesymboliseerd in een warm hoekje binnen dat grote kale huis.

Leo (links) en Erik
In deze spanningsverhoudingen speelt het leven van mensen zich vaak af, proberen mensen hun positie te bepalen, voeren zij strijd en berusten zij soms in wat niet anders kan zijn. Dat Leo en Erik hun liefde niet mochten laten bevestigen in de kerk van Kwadendamme, heeft veel pijn veroorzaakt, want de Bonifaciuskerk is hun geestelijke 'thuishaven'.

20 april 2014

Pasen

Pasen - het geheim van
verzoening sterker dan verraad
vitaliteit sterker dan lusteloosheid
toewijding sterker dan mijn ego
de palmtak sterker dan het kruis
zachtheid sterker dan brute kracht
vertrouwen sterker dan onpeilbare wanhoop
vrede sterker dan wraak
Gods droom sterker dan menselijke desillusie.
Aan ieder die dit geheim wil delen
en aan ieder die dat niet meer
of nog niet kan:
een Zalig Pasen!

13 april 2014

De test doorstaan

Overweging op Palmzondag (jaar A)

Schriftlezingen: Matteüs 21,1-11; Jesaja 50,4-7; Matteüs 27,11-54

Over een paar weken wordt in Amstelveen en De Rijp voor het eerst de koningsdag gevierd. Het koninklijk paar zal worden onthaald in een sfeer van blijdschap en uitbundigheid, terwijl heel Oranjeminnend Nederland kan meekijken via de televisie. Zo'n sfeer van uitgelaten vrolijkheid moet er ook geweest zijn tijdens de intocht die Jezus hield in Jeruzalem. De verwachtingen zijn hooggespannen. Het lijkt alsof deze man een nieuw soort leiderschap introduceert. Iemand die een gezag uitstraalt, dat van binnenuit komt. Iemand die zich niet laat voorstaan op zijn positie, maar die erop uit is om mensen werkelijk recht te doen.


07 april 2014

Gebed voor de Vastentijd

Goede God,
er zijn veel dingen die mij bezig houden
in mijn gezin, op mijn werk
en in de wereld waarin ik leef.
Vaak maak ik mij druk om zaken
die er eigenlijk niet zo toe doen.
Meestal gaat het dan om dingen,
die – strikt genomen –
alleen voor mijzelf van belang zijn.
Dan heb ik te weinig oog
voor wat mensen om mij heen
werkelijk nodig hebben.
Op deze dag van vasten en bezinning
wil ik mij meer dan anders concentreren
op wat echt van waarde is:
alles wat klein en weerloos is,
alle mensen die – vaak onuitgesproken –
erom vragen behoed te worden,
iedereen die verlegen zit
om een vriendelijk gebaar, een bemoedigend woord.
Daarom vraag ik u, goede God,
mij vandaag uw genade te verlenen,
zodat ik beter zicht krijg
op wat er werkelijk toe doet.
Amen.

Dit gebed wordt vandaag aangeboden aan de deelnemers van de 'Vastendag Boven de Schelde'. Op deze dag kiest iedere deelnemer zijn/haar eigen manier van vasten. Er is om 19.00 uur een avondgebed in de Eligiuskerk van Lewedorp en aansluitend de vertoning van een korte DVD met informatie over het project van de Vastenaktie in Siera Leone.

30 maart 2014

Tot inzicht komen

Overweging bij de vierde zondag in de Veertigdagentijd (jaar A)

Schriftlezingen: 1 Samuël 16,1b.6-7.10-13aJohannes 9,1.6-9.13-17.34-38

Het werk van de grafische kunstenaar Maurits Escher is wereldwijd bekend. Hij heeft tekeningen gemaakt van situaties die feitelijk onmogelijk zijn. Zoals die van de twee handen, die elkaar aan het tekenen zijn. Of die waarin rijen mensen in een oneindige lus trappen op- en aflopen, in een constructie die onmogelijk gebouwd kan worden. Je moet er met een bepaalde blik naar kijken, wil je ontdekken wat Escher ons wil laten zien. Er zijn wellicht mensen, die zulke tekeningen maar tijdverspilling vinden, grote onzin, want het kan gewoon niet. Je gaat het pas waarderen, als je het ook wil zien.


20 maart 2014

Zoeken naar de ziel

Over de relatie tussen kunst en religie


Hoe komt het toch, dat gelijktijdig drie exposities in De Kunsthal in Rotterdam zo uitdrukkelijk aandacht hebben gegeven aan het spirituele aspect van het menselijk bestaan? Het samenvallen van deze drie tentoonstellingen trof ik aan (toevallig of juist niet?), toen ik op zaterdag 7 januari 2012 een bezoek bracht aan de kunstkathedraal in de Maasstad. Aanleiding voor het bezoek was, dat mijn aandacht was getrokken door de aankondiging van de fototentoonstelling 'Religie Nu'.



19 maart 2014

Niet stemmen? Niet klagen!

Hoeveel mensen op de hele wereld zouden graag willen stemmen, maar mogen/kunnen het niet?
Wie vandaag het recht om te stemmen (gemeenteraadsverkiezingen) niet benut, verspeelt de komende vier jaar ook het recht om te klagen.



15 maart 2014

Hoezo: ondersteboven?

Alles op zijn kop. Hoteldebotel. Anders kijken. Niets is, wat het lijkt. Zien met een andere bril. De paradox van kwetsbaarheid en kracht. Maar ook: 'De wijsheid van deze wereld is dwaasheid voor God.' (1 Kor 3,19)

Zomaar enkele associaties, toen ik op zoek ging naar een kenmerkende titel voor dit weblog. Een titel, die iets zou zeggen over wat mij bezig houdt, drijft en richting geeft. Een titel die aangeeft, dat ik de wereld  en de mensen graag bekijk vanuit een minder gangbare ooghoek. (Niet dat ik nou de enige ben die dat doet.)

Daarbij speelt natuurlijk mijn geloof (en mijn beroep van pastoraal werker in de katholieke kerk) een rol. Maar dat geloof wil ik graag vorm en inhoud geven in de wereld, de samenleving, de relaties en de omstandigheden die zich aan mij, aan ons voordoen. Het geloof moet een drijvende kracht (kunnen) zijn binnen die wereld. Aards, om zo te zeggen. Beneden dus. Onder.