Tot inzicht komen

Overweging bij de vierde zondag in de Veertigdagentijd (jaar A)

Schriftlezingen: 1 Samuël 16,1b.6-7.10-13a; Johannes 9,1.6-9.13-17.34-38

Het werk van de grafische kunstenaar Maurits Escher is wereldwijd bekend. Hij heeft tekeningen gemaakt van situaties die feitelijk onmogelijk zijn. Zoals die van de twee handen, die elkaar aan het tekenen zijn. Of die waarin rijen mensen in een oneindige lus trappen op- en aflopen, in een constructie die onmogelijk gebouwd kan worden. Je moet er met een bepaalde blik naar kijken, wil je ontdekken wat Escher ons wil laten zien. Er zijn wellicht mensen, die zulke tekeningen maar tijdverspilling vinden, grote onzin, want het kan gewoon niet. Je gaat het pas waarderen, als je het ook wil zien.

Of je iets wil zien wat kennelijk niet voor iedereen zichtbaar is, dat heeft te maken met inzicht. En vaak heb je wat extra tijd nodig om tot inzicht te komen. Dat zien we ook in de schriftlezingen van deze zondag. In de eerste lezing horen we, hoe Samuël erop uit wordt gestuurd om een nieuwe koning te zoeken voor Israël. Bij Isaï worden zeven jongens aan Samuël voorgesteld, stevige kerels die best een leger kunnen aanvoeren. Maar Samuël wordt gewaarschuwd: 'Ga niet af op voorkomen of rijzige gestalte. Kijk niet naar het uiterlijk, maar naar het hart.' En uiteindelijk wordt de jongste zoon van Isaï achter de schapen vandaan gehaald. Hij is kennelijk de man naar Gods hart. Hij heeft het karakter dat God aanstaat. En deze David wordt gezalfd tot koning van Israël.

Ziende worden

Tot inzicht komen: dat gebeurt ook in het evangelie. De blinde wordt door de Farizeeën bestempeld als een zondaar; hij is immers vanaf zijn geboorte blind. Zij zien dus vooral de zondaar. Jezus echter ziet iets anders in de man. Hij ziet, dat deze mens iemand is, die ziende kan worden – niet alleen met zijn ogen, maar vooral met zijn hart. Want wat de man gaat zien met zijn hart, wat hij stap voor stap gaat zien, is, dat Jezus de mensenzoon is. Hij gelooft dus in Jezus. Als Jezus de man voor het eerst ziet, ziet hij dus niet wat de man is (namelijk 'blind', of 'een zondaar' volgens sommigen). Nee, hij ziet vooral wat de man kan worden, namelijk iemand die 'ziet', iemand die 'gelooft'. 'Zien' en 'geloven' hebben in dit verband vrijwel dezelfde betekenis. 'Geloven in iemand' betekent dus, dat je ziet wat iemand in potentie kan zijn. En de blinde van zijn kant 'ziet' in Jezus vooral de Mensenzoon, terwijl de Farizeeën in Jezus vooral zien, dat hij niet van God komt omdat hij de sabbat niet onderhoudt.

Zien wat iemand in werkelijkheid is, of wat hij kan worden, dat is misschien alleen mogelijk als je kijkt met de ogen van de liefde. Sommige mensen hebben groene vingers. Hun kamerplanten staan te fleuren en te geuren, alsof ze niets anders te doen hebben. Anderen vragen wel eens: 'Praat jij tegen je planten?' Nou nee, dat nog net niet. Maar ze worden wel verzorgd met liefde. Sommige mensen zijn geboren onderwijzers. Ze hebben het in hun vingers om zo met kinderen om te gaan, dat het beste uit de kinderen naar boven kan komen. Zulke onderwijzers voeden de kinderen op met liefde. En zulke onderwijzers zien dingen, die anderen niet zien. Zij zijn tot een inzicht gekomen, waar niet iedereen over beschikt.

Afstand nemen

Tot inzicht komen: dat is waartoe ook wij worden opgeroepen in deze tijd van veertig dagen, waarin we ons gereed maken voor het feest van Pasen. Veertig dagen om beter zicht te krijgen op wat nu echt ertoe doet. Daarvoor moet je ook wat afstand nemen van alles wat je gewoon bent te doen. Sommige mensen kiezen ervoor om zich te matigen met eten of drinken, anderen ontzeggen zich een avondje TV om een bezoek te brengen aan een eenzame dorpsgenoot, weer anderen laten de auto eens vaker staan om het milieu te sparen. Bewuster stil staan dus bij wat er werkelijk toe doet.

En dan kun je tot het inzicht komen, dat het ondersteunen van mensen die dat nodig hebben je dichter kan brengen bij waar het op aankomt in je leven. Solidariteit met wie het minder getroffen heeft in het leven, zoeken naar meer gerechtigheid in onze wereld, werk maken van daadwerkelijke barmhartigheid, steun geven aan de mensen in Sierra Leone door middel van de Vastenaktie – het zijn mogelijkheden om nu al iets zichtbaar te maken van waar het straks met Pasen over gaat. Dan ontstaan er nieuwe levenskansen, dan komen ongekende mogelijkheden dichterbij, dan komen wij tot inzicht over wat geloof en liefde tot stand kunnen brengen.

Tot inzicht komen

Een prachtig voorbeeld daarvan wordt ons aangereikt vanuit het project van de Vastenaktie. Zuster Teresa werkt in Siera Leone, waar een gruwelijke burgeroorlog heeft gewoed van 1991 tot 2002. De mensen hangen rond in de vluchtelingenkampen. Teresa hoort hun verhalen verschrikkelijke verhalen. Ze gaat vaak naar het bos om haar gedachten weer wat op orde te krijgen: 'Er waren momenten dat ik alle geloof en vertrouwen kwijt was. Dan vroeg ik me af of het iemand iets kon schelen wat er met deze mensen gebeurde.' Maar de vluchtelingen om haar heen blijven hopen en vertrouwen op God. Dat helpt zuster Teresa: 'Ze herstelden daarmee ook mijn hoop en vertrouwen. Zij hadden zoveel geleden en zij bleven toch geloven in een betere toekomst.'

Zuster Teresa is tot inzicht gekomen. Mag het ook ons gegeven worden, dat wij inzicht krijgen in wat liefde tot stand kan brengen.