Zoeken naar wat niet gekend wordt

Boekrecensie van

Erik Borgman, Zielen winnen. Op zoek naar kerk buiten de gebaande paden (1)

De ondertitel van het boek doet vermoeden dat het een vervolg zou kunnen zijn op het geschrift dat Borgman eerder publiceerde: Waar blijft de kerk? Gedachten over opbouw in tijden van afbraak (2). Nou staat de positie van de auteur als hartstochtelijk verbonden met de katholieke kerk wel buiten kijf. In Zielen winnen belijdt hij immers niet alleen zijn overtuigd toebehoren tot de dominicaanse traditie en spiritualiteit, maar hij volgt met zijn beschouwingen in grote lijnen ook het ritme van het kerkelijke jaar. Daarbij zoekt hij voortdurend de bijbelse fundamenten voor zijn waarnemingen en inzichten. Vanuit die bewuste gekozen positie in de kerk onderzoekt Borgman echter duidelijk de signalen van evangelisch leven binnen en buiten de als gangbaar aangenomen grenzen van de katholieke kerk.

Spiritueel

Maar meer nog dan een boek met een kerkelijk karakter is het jongste geschrift van  deze theoloog wat mij betreft vooral een boek met een spirituele inslag. Dat komt niet alleen doordat veel van zijn beschouwingen zijn gebaseerd op eerder gehouden preken, overwegingen en lezingen. Maar het is met name omdat het belangrijkste onderwerp van het boek, de ziel, te proeven is in de leegte van de spaties en witregels. Vooral daar. Want de ziel beschouwt Borgman als de 'ruimte van gelijktijdig weten en niet weten wie we zijn' (p. 17). De ziel is de plaats waar het verlangen naar God en de onmogelijkheid om dit verlangen in het aardse leven te vervullen samen komen. Juist vanwege dit onvervulbare, maar ook onstilbare verlangen is 'de vrijheid van de ziel … de vrijheid in te gaan op wat zich aandient, je te laten bepalen door wat je overkomt (3) en je zo op ongekende en onvoorspelbare wijze te laten omvormen en vernieuwen.' (p. 18)

Een heilzame onderbreking

Interview in de serie Graven naar geloof 

met pastor Bernard van Lamoen

naar aanleiding van het aanvaarden van een nieuwe baan in Roosendaal

Als ik mij Bernard van Lamoen voor ogen haal, dan zie ik hem vrijwel altijd gekleed in allerlei tinten bruin, paars, soms roodachtig. Warme kleuren. Een warme mens ook, die graag ruimte maakt voor anderen, die hen met oprechte en vriendelijke belangstelling benadert. Zo laat hij zich ook kennen in dit gesprek, waarin ik hem vraag hoe hij terug kijkt op negentien jaar werken in Zeeland.

Samen ontdekken

'Ik heb veel geleerd in deze periode. Niet alleen van het werken in het pastoraat, maar ook van het gegeven dat ik twee keer ben uitgevallen door herseninfarcten. Het is een boeiende baan, waarin voortdurend van alles verandert. Parochies fuseren, collega's gaan en komen, steeds andere mensen die je ontmoet. Ik heb geleerd te ontdekken waar het in ons katholieke geloof om draait en hoe we daar - vooral in de liturgie - uitdrukking aan geven. Het samen vieren is een betekenisvol en samenhangend geheel, waarin de voorgegeven traditie telkens een plaats krijgt in de actualiteit.

Uitdaging?

De hype lijkt al een beetje voorbij. Maar in de afgelopen zomerweken zijn veel mensen enthousiast geworden voor/door de Icebucket Challen­ge. Om aandacht te vragen voor bestrij­ding van de spierziekte ALS worden mensen uitgedaagd om een emmer ijskoud water over zich­zelf uit te storten en daarbij drie kandidaten te no­mineren om binnen 24 uur het­zelfde te doen. Bij dit 'koude kunstje' hoort ook een donatie aan de Stichting ALS Nederland. En een filmpje van de koude douche op in­ternet/Facebook.

Het is opvallend hoezeer goede doelen in de afgelopen jaren soms flinke financiële bijdragen weten te genereren door middel van acties, waarbij de deelnemers op een of andere wijze een prestatie moeten leveren. Denk aan Alpe d'huzes, Ride for the Roses of ook – minder spectaculair – aan de Pelgrimstocht in het kader van de Vastenaktie, waaraan dit jaar vijftig mensen deelnamen. Behalve de prestatie van de deelnemers speelt natuurlijk ook de grote of kleinere publiciteit een belangrijke rol in het spekken van de kas.