07 december 2014

Belofte wordt realiteit

Overweging op de 2e zondag van de Advent (jaar B)

Lezingen: Jesaja 40,1-5.9-11; 2 Petrus 3,8-14; Marcus 1,1-8

In de jaren 30 van de vorige eeuw was Dietrich Bonhoeffer een bekende predikant en theoloog in Duitsland. Hij was een markante tegenstander van het nazi-regime. Hij werd gearresteerd op aanklacht van hoogverraad. Na een verblijf in verschillende gevangenissen en concentratiekampen werd hij op 9 april 1945 geëxecuteerd. Een van zijn mooiste gedachten vind ik de volgende: 'God vervult niet al onze wensen, maar wel al zijn beloften.' Daarmee brengt Bonhoeffer twee dingen onder de aandacht. God komt niet tegemoet aan alles wat wij graag zouden willen. Er zijn wensen en verlangens, die niet vervuld worden. Maar de medaille heeft een keerzijde. Want God vervult wel wat hij toezegt aan mensen. En die belofte heeft altijd te maken met waar het in de lezingen van vandaag om gaat. God belooft namelijk gerechtigheid en vrede, hij belooft toekomst voor mensen, hij belooft een wereld waarin alle mensen een plaats zullen krijgen. En aan die belofte, zegt Bonhoeffer, blijft God trouw.

Oké, zullen sommige mensen misschien zeggen, belofte maakt schuld. Als God dan gerechtigheid en vrede belooft, waarom zorgt hij daar dan niet voor? Er zijn zelfs mensen, die ermee willen spotten: 'Wat is dat nou voor een God, die zijn belofte niet waar maakt? Kun je hem soms niet vertrouwen?' Ook in de tweede lezing hebben we gehoord, dat er mensen zijn die menen, dat God talmt met zijn belofte. Maar, zegt Petrus, dat is niet zo. Wat er aan de hand is, is dat God geduld heeft, veel meer dan mensen. Hij wil mensen daarmee de gelegenheid geven dat ze tot inkeer komen.


Inkeer

Hoho, wacht eens even... Mensen moeten tot inkeer kunnen komen? En dan pas laat God zijn belofte werkelijkheid worden? En wat betekent het dan, dat mensen tot inkeer moeten komen? Heeft dat niet alles te maken met een weg banen voor de Heer? Tot inkeer komen: is dat niet dat je terugkeert op je schreden en je afwendt van heilloze wegen? Dat wil dan dus zeggen: als mensen elkaar geen onrecht meer doen, als mensen elkaar in hun waarde laten en met respect behandelen, als de ene mens de ander niet langer gebruikt voor eigen doeleinden, als mensen zorgzaam met elkaar omgaan – dan wordt de weg van de Heer gebaand. En dan wordt tegelijk de belofte van God vervuld. Dan zal God wonen onder de mensen, zal hij hun koning zijn, zal zijn wet van liefde de grondwet zijn die mensen regeert en richting geeft.

Die gelijktijdige beweging beluisteren we ook in de eerste lezing. Want als er een weg voor de Heer wordt aangelegd, dan ontstaat er tegelijkertijd een nieuwe toekomst voor de Israëlieten. Dus: wanneer wij het pad begaanbaar maken voor God, daar baant God meteen ook een weg voor ons. Een weg die toekomst geeft uitzicht en nieuw perspectief.

Troost

En met die woorden biedt Jesaja troost aan de Israëlieten. In de bijbelse taal is troost meer dan alleen maar het tonen van medelijden en het bieden van geestelijke steun. Troosten betekent: de belofte van God opnieuw centraal stellen. Troosten is: erop vertrouwen dat je aan de nood voorbij zult komen. Troosten is: een toekomst zien, maar dan vanuit Gods perspectief.

En die toekomst is niet zomaar een vage utopie. Het is een toekomst die gebaseerd is op ervaringen uit het verleden. Zoals God in het verleden de Israëlieten uit Egypte heeft bevrijd, zo zal hij hen ook nu uit Babylon terug brengen naar het eigen, beloofde land. En dan zal, zo lezen we bij Jesaja, 'de glorie des Heren verschijnen'. Waar zie je dat dan gebeuren, kun je je afvragen. Gods glorie, Gods heerlijkheid wordt zichtbaar, waar hij zich verbindt met mensen, waar hij met hen optrekt in hun geschiedenis. En gebeurt dat dan ook echt? Ja, ik denk van wel. Waar mensen zich met elkaar verbinden, in dagen van voor- en vooral van tegenspoed, daar wordt Gods glorie zichtbaar. Waar mensen zich belangeloos inzetten voor dak- en thuislozen, daar wordt Gods glorie zichtbaar. Waar een leerkracht net zo lang blijft zoeken tot hij een passende ondersteuning vindt voor zijn leerling met een lees- of taalachterstand, daar wordt Gods glorie zichtbaar. Waar mensen zich openstellen voor de werking van Gods genade in hun leven, daar wordt zijn glorie zichtbaar. En waar mensen weigeren om zich neer te leggen bij het onrecht dat ze zien gebeuren, daar wordt Gods glorie zichtbaar.

Belofte wordt realiteit

God vervult niet al onze wensen, maar wel al zijn beloften. De belofte van gerechtigheid en vrede, van liefde en barmhartigheid is geen belofte, die ons mensen ontslaat van onze verantwoordelijkheid. Alsof God wel alles zal oplossen wat wij niet voor elkaar krijgen. Nee, de belofte van God is juist een oproep om mee te werken aan het realiseren van die belofte. Naarmate wij ons er beter voor inzetten, wordt Gods belofte meer realiteit. En zo kunnen wij de weg des Heren banen, bereiden wij ons voor op de komst van God in onze wereld, maken wij plaats voor het kind dat geboren wordt in Bethlehem.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten