Je plannen loslaten?

Overweging op de 4e zondag van de Advent (jaar B)

Lezingen: 2 Sam 7,1-5.8b-11.16; Lc 1,26-38

Uit een van de liedjes van John Lennon is het bekende zinnetje bewaard gebleven: 'Life is what happens to you while you're busy making other plans.' In het Nederlands: 'Het leven is wat je overkomt terwijl je druk bezig bent andere plannen te maken.' De dingen gebeuren vaak anders dan je had verwacht, soms ten kwade, maar vaak ook ten goede.

Onverwachte wending

In de lezingen van deze vierde zondag van de Advent wordt ons verteld hoe mensen met hun leven een bepaalde richting bedenken, terwijl God daar een volkomen onverwachte wending aan geeft. Neem nou maar het verhaal van koning David. We moeten dat verhaal situeren in de jaren rond 1000 voor Christus. David, van origine een herdersjongen, is gezalfd tot koning van Juda. Later breidt zijn koningschap zich uit over heel Israël. Dan kiest hij Jeruzalem als hoofdstad van zijn rijk. Er is politieke rust en economische welvaart. De ark van het verbond, die met de Israëlieten meereisde tijdens de tocht van veertig jaar door de woestijn, is ondergebracht in een tent. En dat, terwijl David zelf woont in een paleis dat past bij zijn status. Dan kan het toch niet zijn, dat de ark – symbool van Gods aanwezigheid bij zijn volk – in een eenvoudige tent verblijft! En David maakt plannen voor een heiligdom, dat meer recht doet aan Gods majesteit.


En dan komt de onverwachte wending. In de persoon van de profeet Nathan laat God weten, dat hij de zaken op zijn kop zal zetten. Niet David zal een huis bouwen voor God, maar God voor David. En dat huis zal geen huis zijn van hout en steen, maar een huis van mensen: een huis in de betekenis van een dynastie, een nageslacht. Zo bouwt God niet aan het verhogen van zijn status, zoals David voor ogen staat. Nee, God bouwt aan een toekomst. Hij kijkt niet primair naar wat vandaag mogelijk is, hij kijkt naar wat morgen kan. En juist dat kijken naar de toekomst is heel inspirerend. Het relativeert wat wij mensen, met ons beperkte zicht en beperkte inzicht, kunnen overzien. Gods kijken naar de toekomst reikt verder. Als het ons lukt om met God mee te kijken, dan krijgen we vergezichten te zien, die wij zelf niet voor mogelijk hadden gehouden. En dat is, waar David op wordt gewezen. Het bouwen aan toekomst biedt mogelijkheden, die mensen niet hadden kunnen bedenken. En dat betekent dus, dat je als mens in je denken en plannen maken ruimte moet openhouden voor Gods inbreng. Open staan voor wat God jou te zeggen heeft. Ontvankelijk zijn voor de richting die God jou wijst.

Niet blindelings

Die ontvankelijkheid, dat openstaan voor Gods richting, zien we ook terug in het evangelie. Niet, dat Maria voetstoots aanneemt wat de engel haar te zeggen heeft. Ze gaat niet blindelings en zonder vragen mee in dat verhaal. Want er zijn minstens twee vragen, waarmee Maria aangeeft dat ze de richting van God nog niet kan volgen. Ten eerste vraagt ze zich af, wat de groet van de engel wel te betekenen had. Zo van: 'Wat overkomt mij nou? Op deze bezoeker had ik helemaal niet gerekend.' En ten tweede, als de engel zijn boodschap heeft overgebracht, vraagt Maria zich af hoe ze een kind kan baren als ze geen gemeenschap heeft met een man. Een terechte vraag, als je kijkt naar de wijze waarop mensen deze dingen aanpakken.

Maar we moeten goed beseffen, dat het verhaal uit het evangelie niet geschreven is als een verhaal van mensen, maar als een verhaal van God. Het is geen feitenverhaal, maar een geloofsverhaal. Het wil laten zien, dat God de zaken anders aanpakt. Hij maakt toekomst. Hij ziet kansen, waar mensen geen mogelijkheden meer hebben. Dat wil het verhaal laten zien. En het is wonderlijk wat er dan gebeurt. Niet hoe Jezus geboren zal worden is bijzonder in dit verhaal, maar dat hij geboren zal worden. Dat wil het verhaal vertellen. En dat die geboorte een bijzondere geboorte is, dat wordt uitgedrukt in de bijzondere omstandigheden van deze geboorte uit een maagd.

Overgeven

Zo maakt God een toekomst mogelijk, die wij als mensen niet hadden kunnen bedenken of verzinnen. Waar de menselijke mogelijkheden zijn uitgeput, daar mag je het als mens overgeven aan God. 'Mij geschiede naar uw woord,' zegt Maria tenslotte. Ze geeft zich over aan Gods plan, laat zich meenemen in de onverwachte en onvermoede vergezicht, dat God voor mensen wil openen.

En zo mogen ook wij ons open stellen voor de toekomst die God voor ons wil bouwen. Het zijn grote woorden, die ik nu gebruik, maar je kunt het zien gebeuren in kleine, gewone dingen. Als je morgen van plan bent om je boodschappen voor de kerst in huis te halen, en er belt onverwacht een vriendin die zich zorgen maakt over haar kleinkind – neem dan maar de tijd om te luisteren, want dan komt Gods toekomst dichterbij. Als een leerling ondanks al zijn inspanningen geen vooruitgang boekt vanwege zijn dyslexie – neem dan als leerkracht maar de tijd om samen te zoeken naar een passende oplossing, want dan komt Gods toekomst dichterbij. En als jouw collega keer op keer vernederd wordt door zijn baas en door andere collega's – neem dan maar de ruimte om dit bespreekbaar te maken, want dan breng je Gods toekomst dichterbij.

Je plannen loslaten

Zo bouwt God een toekomst voor mensen, als mensen bereid zijn om ontvankelijk te zijn voor het perspectief van God. Als ze bereid zijn om hun eigen plannen en hun eigen beperkte manier van kijken los te laten. Als ze bereid zijn om mee te kijken in de richting waarin God kijkt.