Bezield en betrokken

Bij de opening van de Franciscus-tentoonstelling op 4 mei 2014

Kerk van O.L. Vrouw Hemelvaart te Ovezande

Het zijn in de kern twee Franciscussen, die vandaag onze belangstelling trekken. De ene Franciscus leefde globaal genomen aan het begin van de dertiende eeuw, de andere geeft in het tweede decennium van de eenentwintigste eeuw leiding aan de rooms katholieke kerk. Behalve hun naam zijn er nog andere overeenkomsten, waardoor deze twee mensen met elkaar in verband gebracht kunnen worden.

De omstandigheden waarin zij leefden, de wereld waarin zij zichzelf aantroffen, vertonen in zeker opzicht dezelfde trekken. Zowel toen als nu is er sprake van een groeiende rijkdom bij de economische bovenlaag in de samenleving. De opkomende burgerij in de steden in de dertiende eeuw en de macht van de multinationals met hun exorbitante beloningssystemen in onze tijd maken, dat er nieuwe spelers zijn op de economische en politieke arena. Daardoor wordt de kloof tussen de rijke burgerij en de gewone mensen destijds en ook tussen de miljonairs en de mensen die onder het modale inkomen zitten in onze tijd alsmaar groter.

Nieuwe koers

Daarnaast is er sprake van een onoverzichtelijk, bijna chaotisch tijdsgewricht: toen en nu. Oorlogen tussen steden en landen in het Italië van begin 13e eeuw, net als militaire schermutselingen in de Oekraïne en de Krim nu; ziektes die veel slachtoffers maken en niet of nauwelijks te genezen zijn (denk aan de pestepidemieën toen of de gigantische aidsproblematiek nu op het Afrikaanse continent); politieke spanningen die grote onzekerheden met zich mee brengen (wie had destijds de macht: de keizer of de paus; wie heeft nu de macht: het Westen of Rusland of misschien wel China?). En bij dat alles ook een spiritueel klimaat, waarin mensen totaal verschillende keuzes kunnen maken, variërend van oprechte en goed begrepen devotie tot het op onbeschaamde wijze religieus legitimeren van de eigen economische en politieke standpunten.

In die omstandigheden proberen Franciscus van Assisi en paus Franciscus een nieuwe koers uit te zetten. Een koers die je zou kunnen typeren met de woorden bezieling en betrokkenheid. Deze bezieling en betrokkenheid zijn gebaseerd op de evangelische waarden van eenvoud en armoede van geest. Ze doen dat beide op een indrukwekkende en radicale wijze. Bij Franciscus van Assisi op een zodanig radicale wijze, dat er zelfs onder zijn medebroeders mensen zijn die pleiten voor een meer gematigde vorm van armoedebeleving. Ook de wijze, waarop paus Franciscus laat zien hoe een terugkeer naar de evangelische eenvoud gestalte kan krijgen, stuit bij sommigen op weerstand.

Hoop

Maar vooral kan worden vastgesteld, dat voor velen de twee Franciscussen mensen zijn die – door hun bezieling en betrokkenheid – de wereld nieuwe hoop geven. Het is de evangelische hoop, dat wij mensen, met Gods hulp, een wereld kunnen uit onze handen kunnen laten komen, waar ieder mens een plaats mag hebben. Die hoop op meer rechtvaardigheid, die hoop dat alle mensen tot hun recht kunnen komen, die hoop dat ieder mens, ieder schepsel door God gekend is: die hoop geeft een nieuwe stuwkracht aan onze wereld. Door hun bezieling en betrokkenheid laten de Franciscus van toen en de Franciscus van vandaag zien hoe God een plaats kan krijgen in ons bestaan, in de wereld waarin wij leven. En waar het goddelijke een plaats krijgt in het leven van mensen, daar wordt ook recht gedaan aan het menselijke. In zo'n wereld willen wij graag leven, in zo'n wereld is het goed om te wonen en te werken.

Deze tentoonstelling, vanaf vandaag te zien in onze mooie kerk in Ovezande, wil iets zichtbaar maken van deze bezieling en betrokkenheid die Franciscus van Assisi en paus Franciscus als hoopvolle tekens cadeau doen aan de mensen van hun tijd. Ik wil Jeannette van Beek, Els Boonman en Marlies Schenk – en in hun personen ook al degenen die op de achtergrond hun diensten hebben verleend – hartelijk dank zeggen voor hun inspanningen om deze expositie mogelijk te maken. Want met deze tentoonstelling geven ook jullie een cadeau aan ieder die hier belangstelling toont: jullie cadeau van bezieling en betrokkenheid, dat hoop en stuwkracht geeft aan de mensen van vandaag.

Ik geef graag het woord aan vicaris Paul Verbeek, voormalig pastoor van deze kerk en – als ik het goed zie – zelf een overtuigd aanhanger van de bezieling en betrokkenheid die kenmerkend zijn voor beide Franciscussen.