Meer dan je verwacht

Overweging op de 18e zondag door het jaar (jaar A)

Lezingen: Jesaja 55, 1-3; Matteüs 14, 13-21

Foto afkomstig van https://twitter.com/oneworldnl

Op internet circuleert een foto, die de voorpagina van de kranten niet heeft gehaald. We zien een hoge muur, we zien een Palestijnse en een Israëlische vlag, we zien een een Joodse man en een Arabische vrouw. Ze geven elkaar een kus. Over de muur van wantrouwen heen. De foto is duidelijk in scene gezet. De afbeelding is gemaakt ter ondersteuning van de campagne: Joden en Arabieren weigeren om vijanden te zijn. De actie maakt duidelijk, dat er in Israël en in de Gazastrook mensen wonen die meer verwachten. Meer dan alleen maar nieuwe beschietingen, meer dan een verdergaande escalatie van het conflict, meer dan enkel het officiële verhaal dat 'de andere partij' oorzaak is van het geweld.

Is het reëel om meer dan het gewone te verwachten? Dat hangt af van hoe je bereid bent te kijken. Als je vooral kijkt naar wat er in onze wereld gebeurt aan onheil en onrecht, dan zul je niet zo gauw meer-dan-het-gewone verwachten. Eerder nog meer-van-hetzelfde. Maar als je het aandurft om niet alleen maar te kijken naar wat is, als je bereid bent om te zien naar wat kan zijn, dan ga je andere dingen ontdekken. Deze manier van zien is die van iemand, die durft te vertrouwen op een visioen. Deze manier van zien kunnen we ook ontdekken in de schriftlezingen van vandaag.

In de aanbieding

In de eerste lezing was de profeet Jesaja aan het woord. Namens God nodigt hij iedereen uit zich tegoed te doen aan het woord van God: 'Luistert, luistert naar mij. Luistert en gij zult leven.' Dat woord van God wordt aangeprezen, alsof het koopwaar is op de markt: 'Hier moet je zijn, hier moet je wezen! Komt allen naar mij, ook wanneer je geen geld hebt. Hier is in de aanbieding, wat het leven echt de moeite waard maakt.' Je mag je dus vrij voelen, je mag jezelf open stellen om dat woord van God in je op te nemen. Want dat woord wijst richting. Het brengt mensen tot elkaar, het brengt vrede en gerechtigheid, het brengt mensen verder op de weg die God voor ogen staat.

Op een andere, ongewone manier naar de dingen te kijken: dat maakt een onverwachte creativiteit los, waardoor dingen gebeuren die je niet voor mogelijk had gehouden. Zeg maar, zoals je soms even je probleem moet los laten als je er niet mee verder komt. Je zit er gewoon te dicht op. En als je dan werkelijk een moment afstand neemt, zie je het vaak weer beter. En dan komt ook de oplossing.

Creatieve oplossing

In het evangelie hebben we gehoord over zo'n situatie. Er zijn veel mensen gekomen naar de plek, waar Jezus zich ophoudt. Kennelijk zijn er velen die zijn hulp nodig hebben. Want, staat er, hij kreeg diep medelijden met hen. Hij genas velen die ziek waren – naar lichaam of geest, mag je aannemen. Mensen voelen, dat Jezus iets te bieden heeft wat ze bij niemand anders kunnen vinden. Ze verwachten iets van Jezus, ze hopen op meer-dan-het-gewone. En aan het einde van de dag komen de vrienden van Jezus, zijn leerlingen, ten tonele. Ze overzien de situatie en concluderen, dat de menigte verder maar voor zichzelf moet zorgen. Er is niet genoeg te eten voor iedereen. Kennelijk zitten ze zo dicht op het probleem, dat ze geen andere oplossing zien.

Jezus neemt een ander gezichtspunt in. Hij voelt zich vrij genoeg om een creatieve, onverwachte oplossing te zien. Hij heeft er vertrouwen in, dat je met vijf broden en twee vissen – na een eenvoudig, maar oprecht dankgebed – een menigte kunt voeden en zelfs nog overhouden. Jezelf vrij maken van de gewone, alledaagse kijk op het leven: dat levert zoveel meer op, dat er een totaal andere situatie ontstaat. Overvloed in plaats van tekort. Nieuwe kansen in plaats van onmogelijkheden. Leven in plaats van dreiging en dood.

Meer dan je verwacht

Met deze manier van zien ontstaan nieuwe, onvermoede mogelijkheden. Het vraagt een zekere durf om op deze wijze te kijken naar de werkelijkheid en naar de mensen om je heen. Het vraagt moed, omdat je kijkt op een wijze die afwijkt van de hoofdstroom in onze samenleving. Het vraagt vertrouwen: niet in wat is, maar in wat kan zijn. En het vraagt om volharding en een lange adem. En het vraagt tenslotte ook om het aanhoudende bidden, dat wij dit werken aan vrede en gerechtigheid - , dat wij onze inzet voor een betere wereld niet alleen, maar met ondersteuning van God zelf kunnen doen. Zoals Jezus bidt om voldoende voedsel met vijf broden en twee vissen, zo mogen ook wij bidden om meer vrede en verzoening, meer barmhartigheid en gerechtigheid. Ook als wij het op dit moment nog niet zien. Of misschien wel juist als wij het op dit moment nog niet waarnemen.

Is het reëel om meer dan het gewone te verwachten? Voor wie durft te geloven, voor wie leert te zien met de ogen van wat kan zijn, is dat absoluut reëel. Het is de omkering van wat wij gewoonlijk doen. In plaats van 'eerst zien, dan pas geloven' neem je een ander standpunt in: eerst geloven, dan ga je het ook zien als een mogelijke realiteit, een reële mogelijkheid.