Een andere aanpak

Overweging op de 14e zondag door het jaar (jaar A)

Lezingen: Zacharia 9,9-10; Matteüs 11,25-30

De ontvoering van en de moord op de drie Israëlische tieners heeft tot veel verontwaardiging geleid in de afgelopen week. Het tragische voorval maakt duidelijk, dat het conflict tussen Israëli's en Palestijnen wordt uitgevochten met als inzet een wederzijdse vergelding. Het besef wil maar niet doordringen, dat wraak eerder leidt tot versterking van de vijandigheid dan tot een vreedzame oplossing. De mogelijkheid om begrip op te brengen voor de tegenstander wordt bedolven onder het allesoverheersende eigen belang. En zo houden beide partijen het conflict in stand.

Koning van rechtvaardigheid

Hoe anders klinken de woorden bij de profeet Zacharia. Er wordt een visioen van vrede beschreven: geen strijdwagens meer, geen paarden, geen wapens. De koning van rechtvaardigheid zal regeren over het land, en ieder mens zal worden gerespecteerd en in zijn waarde gelaten. Hij is een koning die zich niet laat voorstaan op macht of status. Hij berijdt geen paard, maar een ezel – symbool van nederigheid en deemoed.

Natuurlijk beseffen we, dat het hier gaat om een visioen, een droom. De woorden van Zacharia geven uitdrukking aan een intens verlangen. Het is een verlangen naar een nog niet gerealiseerde werkelijkheid. Maar het verlangen is wel een krachtige motor, een vurige inspiratie om te blijven uitzien naar de vrede, die heerst tot aan de uiteinden van de aarde. Het visioen geeft niet alleen voeding aan onze hoop op vrede, maar zet ons ook aan om eraan te werken. Het visioen zou krachteloos zijn zonder een concrete inzet. Maar daden van verzoening hebben op hun beurt ook het visioen en de hoop op vrede nodig.

Visioen van vrede?

Dat klinkt misschien mooi, maar hoe komen we dan een stap verder in ons verlangen naar vrede en verzoening? Want niet alleen tussen de Palestijnen en de Israëli's, niet alleen in de vele andere conflicthaarden in de wereld, maar ook in onze eigen leefwereld hebben we te maken met ruzies, wederzijds onbegrip, tegenstrijdige belangen en harde confrontaties. Hoe kun je dan dat visioen van vrede omzetten in feitelijke verzoening?

In het evangelie laat Jezus een mogelijkheid zien van een andere aanpak.  Hij maakt een onderscheid tussen de wijsheid van mensen die doorgaan voor wijs en verstandig en de inzichten van mensen die zijn als kinderen. Wijs en verstandig zijn de mensen die hun zaakjes goed voor elkaar hebben. Het zijn de mensen die zich door anderen niets laten wijs maken, mensen die vertrouwen op eigen kunnen en eigen ideeën. Om het een beetje scherp te stellen: het zijn de mensen die aan zichzelf genoeg hebben. Het zijn ook de mensen die geen boodschap hebben aan wat voor anderen van belang is. Het zijn de mensen die het gemaakt hebben in deze wereld.

Leren van kinderen

Heel anders zijn de mensen die de onbekommerdheid van een kind hebben bewaard. De openheid en de ontvankelijkheid die wij, volwassenen, kunnen leren van kinderen laat ons beseffen, dat wij niet alleen leven in onze wereld. Onze wederzijdse afhankelijkheid zet ons op het spoor van de zachtmoedigheid en de nederigheid, waar Jezus over spreekt. Dit spoor, deze andere aanpak, kan ons helpen om alle lasten van het leven niet in ons eentje te hoeven dragen. Juist het gegeven, dat je je zorgen, je verdriet, je frustraties en je tegenslagen ook mag los laten, mag neerleggen bij God, kan je ook een zekere ontspanning en rust bieden. Zoals een kind na een pijnlijke val spontaan troost zoekt bij moeder, zo mag een mens in zorglijke omstandigheden ook bemoediging en houvast zoeken bij God, bij Jezus.

Deze kinderlijke onbekommerdheid, die wij als gelovige mensen mogen bewaren, wil niet zeggen, dat we alles maar aan God kunnen overlaten. Zoals een kind moet groeien naar volwassenheid en verantwoordelijkheid, zo moeten ook wij met onze concrete inzet de wereld maken tot een plek van vrede, verzoening en saamhorigheid. Maar het besef, dat we met al onze inzet niet van onszelf alleen afhankelijk zijn, geeft ook de ruimte om te vertrouwen op het steeds een stapje dichter naderen van het visioen.

Een andere aanpak

De andere aanpak, die Jezus voorstelt, houdt in dat we ons laten regeren door de koning van de nederigheid. Nou wordt nederigheid vaak opgevat als onderdanigheid en slaafsheid, als een houding die mensen klein houdt. Maar nederigheid, of deemoed als je wilt, is in wezen iets heel anders. Het is het besef dat je je plaats kent, dat je weet hoe je leeft in verhouding tot de mensen om je heen. Het gaat om het inzicht dat je leeft met elkaar en niet tegen elkaar. Dat inzicht is geen uiting van slaafsheid of zwakte, maar eerder een bewijs van grote innerlijke kracht.

Wie leeft vanuit dat inzicht, wie zich baseert op deze andere aanpak van Jezus, zal ook ervaren wat het betekent als hij zegt: mijn juk is zacht en mijn last is licht.