Geen woorden ...

Overweging bij de 4e zondag door het jaar (jaar B)

Lezingen: Deuteronomium 18,15-20; Marcus 1,21-28

Ook wie geen fan is van Feyenoord, zal toch wel de gevleugelde woorden uit het clublied kennen: Geen woorden maar daden. Uiteindelijk is wat je doet, het enigste waar het op aankomt. Je kunt nog zoveel mooie beloftes doen, als je niet je uiterste best doet om die ook waar te maken, dan heeft niemand iets aan je beloftes.

In heel de Bijbel spelen beloftes een belangrijke rol. Veertig jaar lang zijn de Israëlieten op weg naar beloofd is. Jezus belooft de komst van het rijk van God voor wie met hem in dezelfde richting wil kijken. Profeten beloven in naam van God, dat voor gekwetste en vernederde mensen de toekomst er anders, beter zal uitzien. Al die beloftes zijn niet zomaar uit de lucht gegrepen. Ze hebben een fundament. Ze zijn gebaseerd op een reële waarneming van de werkelijkheid, een werkelijkheid, die vaak niet erg rooskleurig uitziet.

Met name de profeten zien gebeuren, dat er mensen zijn die gebukt gaan onder slavernij of onrecht, onder de hebzucht van anderen of misbruik van macht. Profeten zijn niet zozeer toekomstvoorspellers, zoals vroeger wel gezegd werd. Profeten zijn mensen die zien welk onrecht anderen wordt aangedaan, en die tegelijk geloven dat dit niet kan. Het zijn mensen die zien wat er in de actualiteit gebeurt en die tegelijk zien, dat er een andere, nieuwe, betere toekomst mogelijk moet zijn. Profeten zijn daarom geen toekomst-voorspellers, maar toekomst-belovers. Maar als je een betere toekomst voor ogen hebt, dan moet je er ook alles aan doen om die toekomst waar te maken. Geen woorden maar daden.

Zoeken naar wat niet gekend wordt

Boekrecensie van

Erik Borgman, Zielen winnen. Op zoek naar kerk buiten de gebaande paden (1)

De ondertitel van het boek doet vermoeden dat het een vervolg zou kunnen zijn op het geschrift dat Borgman eerder publiceerde: Waar blijft de kerk? Gedachten over opbouw in tijden van afbraak (2). Nou staat de positie van de auteur als hartstochtelijk verbonden met de katholieke kerk wel buiten kijf. In Zielen winnen belijdt hij immers niet alleen zijn overtuigd toebehoren tot de dominicaanse traditie en spiritualiteit, maar hij volgt met zijn beschouwingen in grote lijnen ook het ritme van het kerkelijke jaar. Daarbij zoekt hij voortdurend de bijbelse fundamenten voor zijn waarnemingen en inzichten. Vanuit die bewuste gekozen positie in de kerk onderzoekt Borgman echter duidelijk de signalen van evangelisch leven binnen en buiten de als gangbaar aangenomen grenzen van de katholieke kerk.

Spiritueel

Maar meer nog dan een boek met een kerkelijk karakter is het jongste geschrift van  deze theoloog wat mij betreft vooral een boek met een spirituele inslag. Dat komt niet alleen doordat veel van zijn beschouwingen zijn gebaseerd op eerder gehouden preken, overwegingen en lezingen. Maar het is met name omdat het belangrijkste onderwerp van het boek, de ziel, te proeven is in de leegte van de spaties en witregels. Vooral daar. Want de ziel beschouwt Borgman als de 'ruimte van gelijktijdig weten en niet weten wie we zijn' (p. 17). De ziel is de plaats waar het verlangen naar God en de onmogelijkheid om dit verlangen in het aardse leven te vervullen samen komen. Juist vanwege dit onvervulbare, maar ook onstilbare verlangen is 'de vrijheid van de ziel … de vrijheid in te gaan op wat zich aandient, je te laten bepalen door wat je overkomt (3) en je zo op ongekende en onvoorspelbare wijze te laten omvormen en vernieuwen.' (p. 18)

Opgesloten

Beschouwing

Kort voor de kerst werd bij Omroep Zeeland een item uitgezonden over de beleving van dit mooie feest door gedetineerden in de penitentiaire inrichting Torentijd. Later was het item ook te zien op de Facebookpagina van de omroep met de kop In de cel tijdens de feestdagen: 'Het zijn extra zware dagen'.

Afbeelding van pixabay.com

Als toelichting schrijft de redacteur: 'Terwijl de meeste mensen plannen maken om de kerstdagen met
familie of vrienden door te brengen, zijn er ook een heleboel mensen die niet bij hun geliefden kunnen zijn. Mensen die opgesloten zitten bijvoorbeeld. Dat zijn in PI Torentijd in Middelburg dit jaar zo'n 170 gedetineerden. M. is één van de 170 gedetineerden die de kerst zonder familie door moet brengen. "Het is heel vervelend om niet thuis te zijn. Ik zou natuurlijk ook liever bij mijn familie en kinderen zijn, maar helaas is het dit jaar niet zo."

De feestdagen zijn ook voor de penitentiair medewerkers bijzondere dagen om te werken. Als om vijf uur de celdeuren op slot gaan denken de penitentiaire inrichtingswerkers nog wel een keer extra aan de gedetineerden. "Het geeft toch een extra dimensie. Je wenst ze een goede avond, maar weet dat onze avonden heel erg verschillen. Ik zit gezellig bij vrienden en familie en zij zitten alleen op hun cel", zegt een van de penitentiair medewerkers.' Aldus de redacteur.

Kansen waarnemen

Beschouwing

Harde cijfers (over het aantal verkeersongevallen per jaar, de groei van het BNP in 2017, de tevredenheid van de inwoners van Nergenshuizen over hun woonomgeving) geven ons het gevoel, dat we greep hebben op onze werkelijkheid. We 'weten' waar we over praten en wat we moeten doen om de omstandigheden (zo mogelijk nog meer) te verbeteren. Statistisch materiaal geeft ons de mogelijkheid om prognoses te maken en een project – letterlijk: vooruit-worp – te ontwikkelen voor de komende tijd.

Ook in het kerkelijke leven baseren we onze plannen, minstens ten dele, op statistische gegevens. We extrapoleren het aantal kerkbezoekers, communicanten en uitvaarten van het afgelopen decennium om een verwachting te kunnen uitspreken over waar we de komende vijf jaar rekening mee moeten houden. Daar is natuurlijk niets mis mee. Het gezonde verstand en de feitelijke financiële speelruimte bepalen voor een deel wat onze mogelijkheden en beperkingen zullen zijn.