Een krachtig kompas

Beschouwing

De kaarten zijn geschud, maar het spel moet nog gespeeld worden. Nu de verkiezingsuitslag is vastgesteld zullen de volksvertegenwoordigers de wijsheid moeten opbrengen om ons land een – wat mij betreft humane – richting naar de toekomst te wijzen. Geen enkele partij is in staat om dit op eigen houtje te doen. Er zullen dus overeenkomsten gevonden moeten worden, die werkbaar zijn. Dat vraagt wederzijds vertrouwen.

De door velen gevreesde overwinning van de Twitteraar-vanaf-de-zijlijn is weliswaar geen eclatant succes geworden, hij is er wel in geslaagd om de politiek een stevige afbuiging naar rechts te laten maken. En als je het politieke spectrum van links tot rechts mag typeren van sociaal en solidair tot zelfredzaam en eigen broek ophouden, dan zou bij de formatiebesprekingen de angst wel eens een grotere rol kunnen gaan spelen dan gewenst, alle verkiezingsretoriek van 'optimisme' en 'realisme' ten spijt.

Angst

Dat de angst een slechte raadgever is mag dan een open deur zijn, daarmee is deze adviseur nog niet van het politieke toneel verdwenen. De Nederlandse kiezer heeft in dit opzicht een duidelijke taal gesproken. De angst om de eigen overtuiging niet terug te zien in de politieke arena wordt immers ook weerspiegeld in een stembiljet dat nog nooit zo groot was. Een te smal stemhokje voor een te breed biljet laat in den lande tegelijk de enorme verdeeldheid zien die een stevige voedingsbodem kan zijn voor de eerder gesignaleerde angst.

Hoop

Tegen de angst is weinig kruid gewassen. Behalve door haar te weerstaan met moed. Moed is het kenmerk van mensen, die hun angst onder ogen durven zien, maar desondanks zich vrij voelen om te doen wat nodig is. Het geloof in de noodzakelijke en daarom juiste keuze is bij hen sterker dan de angst om te verliezen wat onopgeefbaar lijkt. En daarom is de hoop wellicht het krachtigste wapen dat moedige mensen kunnen hanteren. Want de hoop geeft weliswaar geen zicht op concrete resultaten, maar toch een uitdagend perspectief op hoe de toekomst – aan de angst voorbij en in onderlinge verbondenheid – er kan uitzien.

In de woorden van Vaclav Havel:

Hopen is voorspellen noch voorzien.
Hoop zit ons in de ziel, in het hart gegrift,
ligt voor anker voorbij de horizon.
Hopen,
in deze diepe en krachtige betekenis,
is anders dan blij zijn om wat goed gaat
of je graag inzetten voor wat zeker succes heeft.
Hoop is de kunst om ergens aan te werken
omdat het goed is,
niet alleen omdat het kans van slagen heeft.
Hoop is niet optimisme,
niet de overtuiging dat iets goed zal aflopen.
Hopen is zeker weten dat iets zinvol is,
ongeacht de afloop.

Foto afkomstig van https://twitter.com/oneworldnl

Op internet circuleerde enkele jaren geleden een foto, die de voorpagina van de kranten niet heeft gehaald. We zien een hoge muur, we zien een Palestijnse en een Israëlische vlag, we zien een een Joodse man en een Arabische vrouw. Ze geven elkaar een kus. Over de muur van wantrouwen heen. De foto is duidelijk in scene gezet. De afbeelding is gemaakt ter ondersteuning van de campagne: Joden en Arabieren weigeren om vijanden te zijn.

Een krachtig kompas

Is het reëel om te hopen? Dat hangt af van hoe je bereid bent te kijken. Als je vooral kijkt naar wat er in onze wereld gebeurt aan onheil en onrecht, dan zal je hoop niet groot zijn. Maar als je het aandurft om niet zozeer te kijken naar wat is, maar naar wat kan zijn, dan ga je andere dingen ontdekken. Deze manier van zien is kenmerkend voor wie durft te hopen. De hoop moeten we ons niet laten afnemen. Zeker niet door wie angst en verdeeldheid wil zaaien.

Daarom is de hoop in onze dagen een krachtiger kompas dan de angst. Want angst verlamt. Maar hoop doet leven.

Deze column verscheen eerder op de website ikbenverbonden.wordpress.com