Loslaten om te winnen

Overweging bij de 28e zondag door het jaar (jaar B)

Lezingen: Wijsheid 7,7-11; Marcus 10,17-30

Wat zou er gebeurd zijn "als die rijke man nu eens 'ja' had gezegd op de uitnodiging van Jezus om alles te verkopen en aan de armen te geven: wat zou hij dan hebben ontdekt, wat zou er dan met hem zijn gebeurd? Het plezierige is, dat we inderdaad een antwoord op die vraag hebben, maar dan van een andere man, die inderdaad op die uitnodiging is ingegaan. En dat is Fran­cis­cus van Assisi. Hij "heeft ontdekt: de onvoorstelbare rijkdom van de vrijwillige armoede.

Foto van Mr.TinDC, gevonden op Flickr.com,
(licentievoorwaarden CC BY-ND 2.0)

In bruikleen

We moeten goed begrijpen, dat armoede niet alleen op materiële dingen betrekking heeft. Het is meer een levenshouding, waarin je niets beschouwt als je eigen bezit, maar alles als een geschenk ziet dat ons in bruikleen is gegeven. Dus niet alleen geld, maar ook onze gezondheid, onze talenten, onze functie, het water, de lucht, de dieren, de planten. Niets mag van jou (alleen) zijn. Alles wat er is, wat je hebt, heb je in bruikleen. Pas wie dit helemaal beseft, wordt als Franciscus een blije en dankbare mens. En dat is wat hij ontdekt heeft." (Paul Chapel, Geschreven voor u, overwegingen bij de schriftlezingen van de zondagen in jaarcyclus B, Hilversum (Gooi & Sticht) 1990, 142v)



Maar om dat echt te kunnen ontdekken, moet je wel eerst een radicale keuze maken, een keuze die wordt ingegeven door de al even radicale woorden van Jezus zelf. 'Voor een kameel is het gemakkelijker om door het oog van een naald te gaan dan voor een rijke om in het koninkrijk Gods te komen.' Een kameel kan natuurlijk onmogelijk door het oog van de naald. Maar nog minder mogelijk is het dat iemand die zit vastgebakken aan zijn bezit of zijn status het koninkrijk van God zal binnengaan. En waar zit hem dat dan in? Zit hem dat in de rijkdom als zodanig, of zit het in de manier waarop je met je rijkdom omgaat? Rijkdom op zich is niet verkeerd, maar wel als je je rijkdom uitsluitend voor jezelf gebruikt. Status op zich is niet verkeerd, maar wel als je je aanzien alleen gebruikt om er zelf beter van te worden. Het gaat er dus om, dat je leert om de betrekkelijkheid van rijkdom en status in te zien. Je moet dus leren relativeren, leren zien waar het werkelijk op aan komt.

Betrekkelijkheid

In de lezing uit het boek Wijsheid werd ook gesproken over de betrekkelijkheid van goud en zilver, van macht en status, zelfs van gezondheid en van het licht. Belangrijker dan dat alles is de wijsheid. En als je je afvraagt: 'Wat is dan wijsheid?', dan kun je misschien denken aan een wijze mens. En dan heb je eigenlijk iemand voor ogen die door het leven getekend is. Een wijze mens is vaak iemand die in het leven veel heeft meegemaakt. Iemand die teleurstellingen en verdriet moest doormaken, maar  desondanks een afgewogen en mild oordeel kan geven. Iemand die de goede dingen van het leven niet uit het oog verliest. Iemand dus die een duidelijk besef heeft van de betrekkelijkheid van het leven.

Goed in de gaten hebben, waar het werkelijk op aan komt: daar gaat het om. Weten dus, wat wel en wat niet kan. Dat vermogen om onderscheid te maken was de rijke man uit het evangelie niet gegeven. Want hij komt naar Jezus toe met de vraag, hoe hij het eeuwig leven kan verwerven. Hij denkt dus, dat hij het in bezit kan krijgen door goede prestaties neer te zetten, en door de geboden nauwkeurig te onderhouden. Het onderhouden van de geboden kan Jezus, als rechtgeaarde Jood, natuurlijk best waarderen. En daarom staat er in het evangelie, dat hij de man liefdevol aankijkt. Hij mag die man. Maar Jezus maakt ook duidelijk, dat je jezelf niet kunt inkopen Gods koninkrijk door je strikt aan de regels te houden. Je moet jezelf niet voor de gek houden door te denken, dat je een verzekering kunt afsluiten op het eeuwige leven. Eigenlijk zegt Jezus: 'Het gaat niet om de prestatie, maar om de intentie waarmee je iets doet. Het gaat er niet om, hoeveel je doet; het gaat erom, dat je hart erbij is.'

Loslaten om te winnen

Dat is de wijsheid die Jezus voor ogen staat, en die hij ook ons wil voorhouden. Die wijsheid is volledig anders dan de wijsheid die wij gewoonlijk in onze omgang met anderen gebruiken. De wijsheid van Jezus is: laat alles los, en je zult alles winnen.

Moeten we nu opeens alles maar prijsgeven? Ons huis, de inrichting ervan, ons gezin of onze dierbaren, onze vertrouwde ideeën en opvattingen: alles weg? Nee, dat is zeker de bedoeling niet. Maar de bedoeling is wel, dat we er niet aan vastgebakken zitten, zoals de jongeman uit het evangelie vastgebakken zat aan zijn have en goed. Zijn hart was niet vrij. En dat, zegt Jezus, is nu juist de bedoeling. Als je hart vrij is, dan kun je veel loslaten om veel te winnen, dan kun je misschien wel alles loslaten om alles te winnen. Dan ben je op weg naar het koninkrijk van God, en dan vind je nu al een stukje hemel op aarde.