Bekoring of bekering

Overweging op de 1e zondag van de Veertigdagentijd (jaar C)

Lezingen: Deuteronomium 26,4-10; Lucas 4,1-13

De statistieken van het KNMI laten zien, dat de afgelopen drie maanden de  temperatuur behoorlijk hoger lag dan het langjarige gemiddelde. De rekening voor gas en licht zal misschien lager uitvallen dan vorig jaar. Of dit alles iets te maken heeft met de veranderingen van het klimaat, kan ik niet beoordelen. Maar alles bij elkaar genomen hoeven we ons geen zorgen te maken over onze inkomsten en onze directe toekomst. Heel anders ligt dat voor de bewoners van het het district Teso in het noordoosten van Oeganda. Daar hebben de klimaatveranderingen wel degelijk invloed op de inkomsten van de boerenbevolking. In deze Veertigdagentijd willen we ons afvragen wat wij kunnen betekenen voor de mensen in Oeganda. Want onze hulp aan de mensen in Oeganda betekent, dat we ons inzetten voor het behoud van de Gods schepping.

En: onze bijdrage aan de Vastenactie is niet alleen een kwestie van ons inzetten voor anderen. Het gaat ook om wat het voor onszelf betekent. Hebben we zelf belang bij de ondersteuning van de mensen in Oeganda? Niet eens zozeer in materiële zin, maar meer in spirituele zin. Want de Vastenactie is een concrete mogelijkheid om onszelf voor te bereiden op het feest van Pasen.

Waar maken

Met Pasen vieren we de opstanding van Jezus uit het graf. Opstanding uit duisternis en dood, geroepen zijn om te zoeken naar licht, naar alles wat het leven de moeite waard maakt. Dat is wat we met Pasen mogen vieren. De opstanding van Pasen heeft pas betekenis als we iets van dit opstandingsgeloof waar maken – binnen onze eigen mogelijkheden. Juist de Vastenactie kan ons helpen om dat spirituele doel na te streven. Door ons te verzetten tegen het doemdenken van die ene druppel op de gloeiende plaat, maken we duidelijk, dat we ons niet neerleggen bij zo-is-het-nu-eenmaal-altijd-geweest -in-onze-wereld.

Maar dat betekent, dat we daar ook voor moeten willen kiezen. Het betekent, dat we standvastig moeten zijn in de grote en kleine keuzes in ons leven. Wanneer het leven rustig voort kabbelt, is het niet zo moeilijk om je koers te bepalen. Maar juist in omstandigheden, waarin soms het uiterste van je gevraagd wordt, laat een mens vaak zien uit welk hout hij of zij gesneden is.

Getoetst

Tijdens zijn verblijf in de woestijn heeft ook Jezus een essentiële keuze gemaakt. Daar werd hij getoetst op zijn authentieke overtuiging. In het verhaal vertegenwoordigt de satan alle krachten die uit zijn op de beheersbaarheid en de maakbaarheid van onze wereld. Hij wil eigenmachtig heersen over honger en verzadiging, over de natuurkrachten en over alle machthebbers van de wereld. En Jezus staat steeds voor de keuze: zal hij toegeven aan de verleiding, of zal hij kiezen voor waarachtige dienstbaarheid. En: zal hij in dat kader de vernedering en het lijden erbij nemen?

De bekoring is groot, maar Jezus kiest voor een andere weg, hij kiest voor bekering. Tegenover de maakbaarheid van ons leven stelt hij de dienst­baarheid, tegenover het nastreven van macht stelt hij de geweldloze kracht van solidariteit en verbondenheid. Niet ingaan op de bekoring, maar kiezen voor bekering. En als de keuze eenmaal gemaakt is, dan ook de consequenties van je keuze accepteren en waarmaken.

Keuze

Zoals ook in de eerste lezing wordt verteld over de keuze die God zelf maakt. De geschiedenis van Israël wordt samengevat als een geschiedenis van heil. Een handje vol mensen is na allerlei omzwervingen in Egypte terecht gekomen, is daar uitgegroeid tot een groot volk, maar werd gedoemd tot slavenarbeid. Onder leiding van Mozes heeft God echter het volk bevrijd uit het slavenland en het terug gevoerd naar het land van belofte, het land van melk en honing. Als dank voor deze weldaden worden de eerste vruchten van de oogst geofferd, want God heeft zich tot het uiterste verbonden met het lot van zijn volk.

In die geschiedenis laat God zien, welke essentiële keuze Hij maakt. Hij kiest voor een klein gehouden volk. Hij nodigt Israël uit te geloven in zijn woord. Hij vraagt het om te antwoorden op zijn stem, die opklinkt uit de historische gebeurtenissen. In die concrete geschiedenis ligt het woord van God opgesloten, en daarom moet ook het menselijk antwoord gestalte krijgen in concrete daden.

Bekoring of bekering?

Juist in deze veertig dagen van voorbereiding op Pasen worden wij aangesproken op concrete daden. Juist nu kunnen we laten zien, uit welk hout wij gesneden zijn. De Vastenactie spreekt ons daarop aan. Wij kunnen niet alle problemen van de wereld oplossen, en we kunnen ook niet alle verantwoordelijkheid voor die problemen afschuiven op God. Maar we kunnen ons wel inzetten om onze wereld een menselijk gezicht te geven en haar bewoonbaar te maken voor anderen.

In Oeganda is de droogte een groot probleem. Door de steeds extremere weersomstandigheden zijn de opbrengsten van het land veel te laag. Mensen lijden honger, kinderen komen daardoor te overlijden. De Vastenactie helpt de mensen om te gaan met extreme droogte én extreme regenval, zodat de oogsten verbeteren en de mensen voldoende te eten hebben. Onze hulp aan de mensen in Oeganda is een bijdrage aan het leefbaar maken van de wereld voor iedereen, een bijdrage ook aan het behoud van de schepping. Door te doneren aan de Vastenactie kiezen wij voor bekering, en niet voor bekoring. Zo helpen we niet alleen de mensen in Oeganda, maar laten we ook zien uit welk hout wijzelf gesneden zijn.