Fotografie als vorm van bidden

Interview met Diana Nieuwold

in de serie Graven naar geloof

Vanuit haar woonplaats Hoogeveen naar Vlissingen is het een afstand van  bijna 300 kilometer. Het overbruggen van deze afstand (niet alleen naar Vlissingen, maar ook naar alle andere katholieke kerkgebouwen op Walcheren, de Bevelanden en Schouwen-Duiveland) heeft Diana Nieuwold er graag voor over. Want ze wil deze godshuizen en hun afzonderlijke details graag vastleggen op foto. Allemaal terug te vinden overigens op haar website www.kerkfotografie.nl. Maar waarom dan toch? Welke fascinatie, welke drive zit hierachter?

Diana Nieuwold (foto: Jan de Boer)

Met Diana heb ik afgesproken om precies deze vraag te bespreken via Skype. Want van Drenthe naar Zeeland – of omgekeerd – ga je niet even voor een kopje koffie. Ik heb Diana al kort gesproken, toen ze eind juli begon met haar fotoserie in de Petrus en Pauluskerk te Middelburg. In dat gesprekje liet zij het woord contemplatie vallen. Dat woord is voor mij de opstap voor het vraaggesprek via Skype. 'Het is opvallend,' zegt Diana, 'dat mensen, als ze op vakantie zijn, vrijwel altijd een moment nemen om een kerk te bezoeken. Of ze nu gelovig zijn of niet. Op een of andere manier willen ze de drukte achter zich laten, willen ze de stilte binnen gaan. Dat is precies wat ik zoek in het fotograferen van kerkgebouwen. Dat doe ik het liefst als ik helemaal alleen ben in een kerk, dus niet als het gebouw is open gesteld voor toeristen. Ik besef, dat ik daarbij afhankelijk ben van de welwillendheid van kosters.'

Stilte

'Terwijl ik in alle rust de sfeer van het gebouw op me laat inwerken,' vervolgt Diana, 'geniet ik van de stilte. In mijn eigen drukke leven heb ik, net als veel mensen, behoefte aan momenten van rust en stilte. Dan kan ik tot me laten doordringen, hoe bepaalde details in een kerkgebouw iets zeggen over de manier waarop mensen hun verhouding tot God hebben willen uitdrukken. Door deze manier van fotograferen (in een kerk zonder camera voel ik me echt gehandicapt!) wordt iedere foto een vorm van bidden. Dat kan verschillen per kerk, want het is anders in een oude dan in een moderne kerk. Maar toch: de details die ik dan zie brengen me op een of andere wijze dichter bij God.'

Als ik de foto's op de website van Diana bekijk, dan valt het op dat de overzichtsopnames allemaal lege kerken laten zien. 'Dat doe ik heel bewust,' legt Diana uit. 'Juist de leegte, of beter: de stilte, brengt me dichter bij God. Mensen op de foto zouden mij alleen maar afleiden van wat ik hier hoop te vinden. Daarom vind ik het ook zo mooi, dat ik in katholieke kerken vaak mensen een half uur voor aanvang van de kerkdienst al zie zitten om tot rust en bezinning te komen. Dat zie ik minder in protestantse kerken.'

Oecumenische koers

'Van huis uit,' gaat de fotografe verder, 'ben ik in de protestantse traditie groot geworden, ook lange tijd actief geweest in het kerkelijke leven. Gaandeweg ben ik een meer oecumenische koers gaan varen. Door de fotografie van kerkgebouwen ben ik meer waardering gaan krijgen voor de gebruiken in de katholieke kerk, zoals bijvoorbeeld een half uurtje bezinning vóór de kerkdienst. Uiteindelijk hoop ik, dat er – ook door de foto's die ik maak van zeer uiteenlopende kerken – een soort van kruisbestuiving ontstaat, die vruchtbaar is voor alle kerken.

Mijn manier van werken is, dat ik eerst een totaaloverzicht van het gebouw probeer te krijgen. Wanneer ik de sfeer tot mij heb laten doordringen, ga ik op zoek naar specifieke details. In katholieke kerken zal ik bijvoorbeeld altijd een opname maken van de Godslamp. Die lamp is immers het symbool van Gods aanwezigheid: in het gebouw, maar daarmee ook in de wereld waarin wij leven. Ook ga ik vaak op zoek naar afbeeldingen van Maria met haar kind Jezus. Ik ben zelf moeder van vier kinderen, en voor mij gaat er vaak een grote troost uit van de manier waarop Maria met haar kind is afgebeeld.'

Doorgeven

Ik geef aan zelf geraakt te zijn door de wijze waarop Diana een van de treurende vrouwen heeft vastgelegd, die door Jezus wordt getroost in de achtste kruiswegstatie in de kerk van Goes (zie bijgevoegde foto, niet geplaatst op de website). Met de manier van kijken, die Diana hier ontwikkelt, leer ik ook zien naar bepaalde details, die mij eerder zijn ontgaan. 'De troost die uitgaat van de treurende vrouw,' verduidelijkt Diana, 'probeer ik door te geven door haar op een bepaalde manier vast te leggen in mijn foto's. Die troost ervaar ik op het moment dat ik de foto maak, maar kan ook later – als ik thuis de foto's aan het bewerken ben – nog eens terug komen. Want ook het bewerken brengt de sfeer van contemplatie, van stilte en gebed, weer even terug. Tijdens het bewerken ben ik weer terug op die plek. Zo is het bezig zijn met kerkfotografie een dubbele mogelijkheid om tot inkeer en gebed te komen.'

In deze serie vraaggesprekken probeer ik steeds op zoek te gaan naar wat voor mensen de drive is om datgene te doen waar ze graag hun energie in steken. Deze gedrevenheid is – in mijn beleving – telkens weer een uiting van de werking van de heilige Geest. Misschien vinden sommige mensen deze opvatting wat ver gezocht. Maar het is precies deze Geest, die de tijden stuwt en mensen inspireert. Met haar prachtige foto's brengt Diana deze inspiratie wat mij betreft op een bijzondere manier in beeld: dat fotografie een vorm van bidden kan zijn.