Leven uit genade - risico en groeikans

Filmrecensie van Mary Magdalene (2018)

Regie: Garth Davis

Een gevoelige vrouw, vol van mededogen. Maar ook strijdbaar en zelfbewust. Zo wordt het beeld getekend van Maria van Magdala in de gelijknamige film van de Australische regisseur Garth Davis. Zij ontworstelt zich aan de in haar ogen beknellende familiebanden om de charismatische Jezus van Nazareth te volgen.

Maria is in de chaotische wereld waarin zij zichzelf aantreft op zoek naar wat God haar te zeggen heeft. In de persoon van Jezus hoort zij Gods stem; hij leert haar dat de stilte de beste omstandigheden biedt om die stem te horen. Maar om die stem te volgen moet Maria wel de pijnlijke beslissing nemen om de banden met haar familie te verbreken. Toch brengt die beslissing, hoe overtuigd ook, haar geen onverdeelde voldoening. Want binnen de kring van apostelen is de positie van Maria niet zonder tegenspraak. Sommige volgelingen van Jezus zijn bang, dat haar aanwezigheid in de groep tot verdeeldheid zal leiden. En ook als Jezus steeds meer gaat voelen, waartoe zijn weg zal leiden (vernedering en dood), komt Maria voor beangstigende vragen te staan: volgen of afhaken?

De barmhartigheid wint het van de angst: 'Ik zal bij je blijven, waartoe dat ook mag leiden.' Zij wordt zich steeds meer ervan bewust dat dit verdriet en pijn met zich meebrengt. Maria gaat het niet uit de weg, net zo min als Jezus zelf dat deed. Juist in haar standvastig koersen op barmhartigheid wordt iets zichtbaar van de barmhartigheid van God zelf – dwars door alle vernedering en pijn, chaos en dood heen. Misschien mag je zeggen, dat Maria haar leven wil baseren op genade: de genade van God voor mensen en de genade van mensen in hun onderlinge relaties.

Genade

Dit leven uit genade en barmhartigheid wordt in de film zichtbaar als Maria samen met Petrus, terwijl ze de boodschap van Jezus verkondigen in de dorpen, aankomen in een plaatsje dat door de Romeinen compleet onder de voet is gelopen. De bevolking is grotendeels uitgemoord. Petrus geeft aan, dat er niets meer te doen valt. Maar Maria neemt vastberaden de taak op zich om de weinige overlevenden, die er zeer slecht aan toe zijn, te verzorgen. Een ander moment van genade wordt in de film zichtbaar als Maria zich met mededogen wendt tot Judas nadat deze Jezus heeft verraden.

De film laat prachtige landschapsopnamen zien. Het acteren van Mara Rooney als Maria van Magdala is naturel en overtuigend. Misschien vooral op de momenten waarop ze zwijgt en haar ogen laat spreken. Persoonlijk vind ik de muziek op bepaalde momenten te zwaar aangezet, maar dat is natuurlijk een kwestie van smaak. En de regisseur heeft ervoor gekozen om de zachtmoedigheid van Jezus tot uitdrukking te brengen in een (naar mijn gevoel) soms te zacht stemgebruik van de acteur Joaquin Phoenix. Die bij tijden fluisterende stem vind ik minder gelukkig. Ook het feit dat Maria van Magdala in samenwerking met Jezus' andere volgelingen nieuwe volgers doopt, lijkt mij een (al dan niet terechte) knieval voor sommige moderne feministische stromingen. Maar deze zienswijze past niet in het (lees: mijn) beeld van de historische en culturele omstandigheden aan het begin van onze jaartelling.

Mosterdzaadje

De film uit 2018 ondersteunt de rehabilitatie van de vrouw die door paus Gregorius de Grote in 591 als prostitué werd bestempeld. Maar in 2016 werd zij door paus Franciscus opgenomen in de kalender van kerkelijke heiligen. Zij kreeg de eretitel 'Apostel van de Apostelen', waarmee ze als gelijke werd opgenomen in de kring van eerste leerlingen van Jezus.

Wat de film vooral oproept is de vraag aan de kijkers, waar je zelf staat in verhouding tot genade en barmhartigheid. Want als je kiest voor deze weg, dan moet je beseffen dat je de daarmee verbonden risico's erbij neemt. Toch kan het veel opleveren, want al begint het zo klein als een mosterdzaadje, het kan uitgroeien tot een enorme struik. Tot een plek waar vogels nestelen en mensen schaduw vinden. Met die beeldspraak, een vrije interpretatie van de perikopen uit Lucas (17,1-6) en Matteüs (17,14-20), wordt een mooie inclusie gemaakt voor het verhaal, waarin Maria van Magdala centraal staat. Leven uit genade - risico en groeikans ...