Overgave

Beschouwing

'Ik laat het maar op me af komen.' Het is een vaak gebruikte uitdrukking van iemand die ik goed ken. Voor de persoon in kwestie is het geen uiting van passieve berusting, maar eerder van het doorleefde besef dat er zaken in het leven zijn die niet te veranderen zijn. Het is, zou je kunnen zeggen, een langzaam gerijpt inzicht, dat overgave aan wat zich voordoet meer rust geeft aan de ziel dan een onmogelijk verzet.

Krachtig geloof

De gebezigde uitdrukking wordt door deze man nogal eens gebruikt als je voelt, dat hij de eenzaamheid ervaart van het weduwnaar zijn. Naarmate de tijd vordert lijkt het, alsof het alleen zijn – hoe goed zijn kinderen en kleinkinderen ook proberen hem nabij te zijn – zwaarder en zwaarder gaat wegen. Misschien ook wel omdat zijn fysieke krachten langzaamaan minder worden en zijn leefwereld geleidelijk kleiner. 'Ik laat het maar op me af komen.' Als je het mij vraagt is deze uitspraak in wezen een heel krachtige uiting van overgave en van geloof. Niet dat daarmee de pijn van het alleen zijn of het verdriet om het gemis van wie hem dierbaar was (is!) minder wordt. Integendeel. Maar hij geeft als het ware zijn onvermogen om de situatie te veranderen over aan … Ja, aan wie of wat? Dat zegt hij nou precies niet. En dat wil ik ook niet voor hem invullen. Maar ik ben geneigd om mij af te vragen: aan God? Aan moeder Maria?

Overgave lijkt in de tijd waarin wij leven een vergeten deugd te zijn geworden. Want er zijn veel kwesties die tegenwoordig vragen om een strakke planning, een nauwkeurig uitgestippeld beleid, een overzichtelijke en vooral verantwoorde weg om te komen van A naar B. En het mag duidelijk zijn, dat die planning en dat beleid vaak noodzakelijk zijn om dingen voor elkaar te krijgen. Zonder deze systematische aanpak zou het leven helemaal een zootje worden. Maar meer dan eens zijn we geneigd te denken, dat we op deze wijze het leven compleet onder controle kunnen krijgen. En toch moeten we telkens weer constateren, dat ziekte ons leven bedreigt (ondanks alle inspanningen die we verrichten inzake medische zorg en onderzoek), dat overspannen verwachtingen van de economische ontwikkelingen roet in het eten gooien, dat ruzies, oorlogen en machtshonger de onderlinge harmonie tussen mensen verstoren. Ja, het leven is een zootje. Zelfs het verlangen naar harmonie en rechtvaardigheid wordt geweld aangedaan omdat er altijd mensen zijn (en zullen zijn) die het recht van anderen met voeten treden.

Moed

Hoezo dan: overgave? 'Ik laat het maar op me af komen.' Dat is een andere opstelling dan 'Ik laat het maar over me heen komen.' Deze tweede uitdrukking lijkt neer te komen op doffe berusting, zonder enige mogelijkheid om eigen keuzes te maken. De eerste echter heeft meer te maken met een actieve vorm van verwachten: zien wat er gaat gebeuren en vervolgens daarin proberen de juiste keuze te maken.

Overgave nodigt uit om te leven volgens het aforisme – of, zo u wilt, het gebed – , dat wordt toegeschreven aan Franciscus van Assisi: 'Geef me de moed om te veranderen wat ik kan veranderen. Geef me de wijsheid om te accepteren wat ik niet kan veranderen. Geef me het inzicht om het verschil tussen beide te zien.'

Eerder gepubliceerd in Parochienieuws van juni-juli 2017 en in de Nieuwsbrief van de VPW-Breda van juni 2017