Filmrecensie van Troubled Water (2009)
Regie: Erik Poppe
In de gevangenis bespeelt Jan Thomas Hansen het kerkorgel tijdens de diensten. Wanneer hij vervroegd wordt ontslagen, na een straf van acht jaar wegens veroordeling voor kindermoord, zoekt hij een baan als organist in een Lutherse kerk. Hij gebruikt alleen de naam Thomas, zwijgt over zijn verleden en wordt aangenomen. Er ontwikkelt zich een goede verstandhouding met Anna, de priester van de kerk, die een zoontje heeft uit een eerdere relatie. Jens en Thomas kunnen het goed vinden.
Vergeving
De film laat een afwisseling van verhaallijnen zien, die je als kijker pas gaandeweg met elkaar in verband kunt brengen. Een beproefde manier om de spanning op te voeren en de aandacht van de kijker vast te houden. In deze film is het een geslaagde manier om de gebeurtenissen vanuit verschillende standpunten weer te geven.Na zijn vrijlating probeert Thomas zijn leven weer op de rails te krijgen. Zijn verhouding met Anna groeit uit tot een heuse relatie. In een van de gesprekken tussen Thomas en Anna komt het thema vergeving aan de orde. Anna poneert, dat God met vrijwel alles een bedoeling heeft, ook met het Kwaad. Als Thomas vraagt, of Anna uit naam van God vergeving kan schenken aan iemand die ze persoonlijk zou veroordelen, antwoordt ze dat het uiteindelijk niet gaat om vergeving door mensen, maar door God. Als mens kun je enkel proberen tot verzoening te komen: 'de dingen accepteren zoals ze zijn'.
De voorzitter van de kerkenraad, die ook rondleidingen voor schoolklassen verzorgt, wordt benaderd door een vrouw die naar Thomas vraagt. Op zijn beurt vraagt hij Thomas of hij iets uit zijn verleden verzwijgt, waarvoor hij om vergeving dient te vragen. Dat is voor Thomas aanleiding om contact te zoeken met Agnes, de moeder van Isak. Zover komt het niet, want haar man, Jon, wil Thomas alleen tot haar toelaten als hij toegeeft dat hij de moordenaar is. Thomas legt uit dat hij er niets aan kon doen, hij voelt zich niet schuldig aan wat hij als een ongeluk beschouwt.
Verdwenen
Thomas haalt op een dag Jens van school. Hij laat hem buiten het schoolplein op de fiets zitten om binnen een kleibeeldje te halen, dat Jens vergeten is. Bij terugkomst is Jens verdwenen. Alleen de rugzak vindt Thomas terug.Vanaf dat moment verandert het perspectief in de film. De kijker volgt niet langer Thomas, maar ziet het verhaal vanuit het oogpunt van Agnes. Ze blijkt al een tijdje Thomas van een afstand te volgen. Ze geeft waarschuwingen af aan Anna en aan de voorzitter van de kerkenraad, omdat zij Thomas voor een kindermoordenaar houdt. Ze wordt niet serieus genomen en neemt dan zelf het initiatief.
Intussen heeft Jon, haar man, een baan aangenomen in Denemarken, zonder met Agnes te overleggen. Vanwege deze nieuwe baan zullen Agnes, Jon en hun twee geadopteerde dochters moeten verhuizen. Later blijkt, dat Jon zijn vrouw wil behoeden voor contacten met Jan Thomas, over wie hij bericht van zijn vrijlating heeft gekregen.
Niet overtuigend
De motieven waarom Agnes Jens heeft meegenomen zijn begrijpelijk. Zij wil de jongen beschermen tegen de vermeende kindermoordenaar. En tegelijk wil ze Thomas confronteren met wat haar ook is aangedaan. Maar de uitbeelding daarvan in de film is niet overtuigend. Agnes kan Jens meenemen, zonder dat hij op enige wijze tegenstribbelt. En als Thomas aankomt bij het huis van Agnes en Jon, kan hij vrijwel probleemloos bij Agnes in de auto springen als deze met Jens naar de plek rijdt, waar ooit Isak verdwenen is. Ze wil Thomas dwingen tot een bekentenis van wat er werkelijk gebeurd is.Tijdens deze emotionele confrontatie springt Jens uit de auto en loopt de rivier in, op dezelfde plek als waar Isak het water werd ingedragen door Jan Thomas. Ook deze vluchtweg van Jens is niet overtuigend, behalve om het verhaal zelf een zekere plausibiliteit te geven. Jens wordt uit de wild stromende rivier gered door Jan Thomas, maar dat lukt uiteindelijk alleen met de hulp van Agnes.
Dan pas kan Jan Thomas tegenover Agnes toegeven, dat Isak nog leefde op het moment dat hij hem het water in droeg. Hij liet hem los, toen Isak hem voor het laatst aanstaarde. De waarheid kan pas verteld worden (deze scène vind ik wel overtuigend) in de confrontatie met de ultieme grens. Later, in de auto, doet Agnes een schuchtere poging om Jan Thomas met een intiem gebaar te benaderen, maar het lukt haar niet. De intimiteit van Agnes is eveneens niet overtuigend, wel dat haar poging mislukt.
Tweede kans
Ondanks de minder overtuigende elementen in de film roept het verhaal wel de fundamentele vraag op, of iemand een tweede kans moet krijgen. De film laat verschillende antwoorden zien. De voorzitter van de kerkenraad is een duidelijk voorstander: 'Als je in de kerk geen tweede kans krijgt, waar dan wel?' Agnes doet er alles aan om Jan Thomas te confronteren met de gevolgen van zijn daad. Het idee van een tweede kans stuit haar lange tijd tegen de borst. Pas als hij haar de ware toedracht heeft verteld, is ze – zij het met de nodige aarzeling – bereid Thomas een nieuwe kans te geven.Anna, die vanuit haar functie als priester het standpunt verdedigt, dat God vergeving schenkt waar mensen daartoe niet meer in staat zijn, lukt het niet om in haar persoonlijke leven dit standpunt een plaats te geven. Ze kan Thomas niet vergeven, dat hij onvoldoende op Jens heeft gelet. Thomas trekt dan zijn conclusie en verlaat haar huis.
De film lijkt een pleidooi voor de hoogste morele standaard, die vertegenwoordigd wordt door de voorzitter van de kerkenraad: wie zonder zonde is, werpe de eerste steen (zie Johannes 8,7). Maar uiteindelijk laat Troubled Water het oordeel met betrekking tot een tweede kans over aan de kijker. En misschien is dat oordeel – in de praktische omstandigheden van het leven – wel net zo moeilijk te geven als de de titel van de film doet vermoeden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten