De leegte leeg laten

Woorden, beelden, muziek. Persoonlijke invallen, nieuwsflitsen, contacten via sociale media. Vragen die anderen aan je stellen, reclamespotjes. We worden vandaag de dag explosief overspoeld met informatie. Zozeer zelfs, dat het noodzakelijk is om al die indrukken selectief te verwerken. Je kunt simpelweg niet alles tot je nemen. Het kan niet anders, of er gaan ook bepaalde signalen, vragen, opmerkingen en berichten langs je heen.

Voor een deel hebben we het ook aan onszelf te danken. Niet alleen hebben we de informatielawine zelf in het leven geroepen, we hebben ook de neiging om ze in stand te houden en te versterken. Want stel je voor, dat je een belangrijk bericht of een essentiële trend zou missen! Dus blijven we actief op zoek naar alles wat ons maar ten dienste kan staan om onze informatiehonger te stillen. En ja, ook zelf doe ik daar - meestal - vrolijk aan mee.

Leeg?

Zelfs tijdens vakanties (perioden dus, waarin je vrij 'mag' zijn) betrap ik mij erop, dat ik toch steeds bezig moet zijn, zij het ook in een ander tempo en met een andere gevoelswaarde. Lezen, fietsen, een spelletje op de tablet, zelfs een tukje overdag omdat het lichaam erom vraagt: ik blijf voortdurend 'bezig'. Zomaar een tijdje niksen, alles loslaten, 'leeg' worden: dat is er nauwelijks bij. Ja oké: ik neem afstand van de druk van het werk. Want wees gerust: mail en telefoon van het werk staan resoluut in de vakantiestand. Maar echt leeg worden?


Toch zou het heel waardevol zijn, als we kunnen leren om de leegte werkelijk leeg te laten. Niet alleen in vakanties, ook tijdens het werkjaar, en misschien wel als een soort grondhouding van onze spiritualiteit en ons gebed. Juist omdat we zo gemakkelijk de neiging hebben om invulling te geven aan wat leeg is, worden ook onverwachte kansen en mogelijkheden afgekapt. De leegte (als die kan worden 'getrotseerd', doorstaan, leeg gelaten) kan ruimte geven aan een dieper verlangen in ons hart. Een verlangen dat niet goed gehoord wordt, wanneer de leegte wordt dichtgemetseld of te snel opgevuld  met woorden, actieplannen, tijdschema's of lawaai. Door de leegte leeg te laten, ontstaat er nieuwe ruimte. Wie met lege handen staat, staat tegelijk met open handen. Zoiets als: ontvankelijk willen zijn.

Stilte

Ook stilte is een vorm van leegte. Wanneer je het stil maakt in jezelf, of ook tijdens een gesprek, dan ontstaat er ruimte om na te denken, om te overwegen wat je hebt gehoord, om de betekenis van het gezegde te laten binnenkomen. Stil worden is daarom ook een goed begin van het gebed. In de stilte krijgen de woorden van het gebed een nieuwe, diepere betekenis. In de stilte kun je leren luisteren naar wat er leeft in je hart, kun je leren luisteren misschien wel naar wat God je te zeggen heeft.

De Deense theoloog en filosoof Søren Kierkegaard (1813-1855) heeft die gedachte mooi onder woorden gebracht:

Hoe aandachtiger en innerlijker mijn bidden werd
hoe minder ik te zeggen had.
Op het laatst werd ik helemaal stil.
Ik werd - en dat is misschien nog
een grotere tegenstelling met spreken -
ik werd iemand die luisterde.

Eerst dacht ik, dat bidden spreken was.
Maar ik leerde dat bidden
niet louter zwijgen is, maar luisteren.

Zo is het:
bidden wil niet zeggen: zichzelf horen praten;
bidden wil zeggen: stil worden en stil zijn
en wachten tot de biddende mens God hoort.

Onvermoede inzichten

De stilte stil laten zijn, de leegte leeg durven laten, wachten tot zich iets nieuws aandient, open staan voor wat op je pad komt: het kan ongemakkelijk voelen, soms ook bedreigend, een enkele keer zelfs pijnlijk. Maar wie zich erin wil oefenen, wie het waagstuk aandurft, kan tot onvermoede en betekenisvolle inzichten komen.