Loslaten om te behouden

Overweging op de tweede zondag van de Veertigdagentijd (jaar B)

Lezingen: Genesis 22,1-2.9a.10-13.15-18; Marcus 9,2-10

Bij mensen die aan ernstige vormen van diabetes lijden gebeurt het wel, dat een deel van de voet of het been moet worden geamputeerd. Dat is een vergaande ingreep, die behoorlijk wat consequenties heeft voor de manier waarop de persoon in kwestie zijn leven verder kan inrichten. Als een dergelijke operatie niet zou worden uitgevoerd, dan loopt het leven dan de diabeticus een groot gevaar. Wat hier gebeurt is, dat afstand wordt gedaan van een lichaamsdeel om het leven van de patiënt te behouden. Je moet dus iets loslaten om iets anders – iets dat heel wezenlijk is – vast te houden.

Afbeelding: Pixabay.com

Het ene loslaten om het andere te behouden: daarover gaat ook in de lezingen van deze zondag. Abraham heeft zoiets als een innerlijke stem gehoord, die hem opdraagt om zijn zoon als offer aan God op te dragen. Wij kunnen ons daar nauwelijks een voorstelling van maken, maar in de omringende cultuur waar Abraham deel van uitmaakte, waren kinderoffers heel gebruikelijk. Zou God, dezelfde God die hem een welvarende toekomst en een rijk nageslacht heeft beloofd, zou die God nu zijn enige zoon, dus zijn enigst mogelijke hoop op een toekomst, zou die God dit kind van hem opeisen? Wanhopig moet Abraham met deze vragen hebben geworsteld. Maar in deze worsteling, en met deze onmogelijke vragen, gaat hij op weg. Je zou zeggen, dat Abraham bereid is om zijn eigen plannen voor de toekomst los te laten in het bijna onmogelijke vertrouwen dat God een toekomst voor hem zal open houden. Hij laat zijn eigen toekomst los om de toekomst van God te behouden.

In de hoogte

Het hele verhaal speelt zich af op een berg. In de hoogte kunnen mensen vaak beter de aanwezigheid van God ervaren dan wanneer ze zich op alledaagse hoogte bevinden. Op de top van de berg kun je het overweldigende uitzicht ervaren van de grootsheid van de aarde waarop wij mogen leven. Ook in het evangelie is er sprake van een overweldigende ervaring boven op een berg. Jezus heeft zijn meest intieme vrienden meegenomen naar een plaats, waar hij hen wil voorbereiden op wat komen gaat. Op wat komen gaat: ook hier gaat het dus – net als bij Abraham – over de toekomst. Want zes dagen eerder heeft Jezus aangekondigd hoe zijn leven zal eindigen: vernedering, marteling en dood zullen hem ten deel vallen. De ervaring van vandaag, daar boven op de berg, moet Petrus, Jakobus en Johannes een ander perspectief voorhouden: voorbij aan vernedering, marteling en dood. De schitterende kleding – in aanwezigheid van de twee grootste figuren uit de joodse traditie – moet laten zien dat er meer is dan het absurde einde van Jezus' aardse bestaan.

Petrus is zo onder de indruk van wat hij ziet, dat hij meteen een genereus aanbod wil doen. Nou ja: aanbod … Het liefst wil hij dit prachtige beeld vasthouden om er zo lang mogelijk van te genieten. En hij beseft onvoldoende dat daardoor de eigenlijke betekenis van dit gebeuren uit het zicht verdwijnt. Want ook hier geldt, dat je het ene moet loslaten om het andere, het essentiële te behouden. De prachtige verschijning van Jezus met Mozes en Elia kan niet worden vastgehouden door tenten te bouwen. Dit beeld kun je enkel bewaren als een noodzakelijke herinnering, die je nodig hebt om de gruwelijke realiteit van marteling en dood aan te kunnen. Zowel Petrus als Abraham moesten hun eigen voorstelling van de werkelijkheid, van de toekomst, loslaten om de werkelijkheid van God in beeld te krijgen.

Loslaten om te behouden

Het ene loslaten om het andere te behouden. En dit 'andere' is meestal datgene waar het uiteindelijk om draait. Zo proberen wij als gelovige mensen in deze Veertigdagentijd ons te richten op waar het in essentie om gaat. Met verschillende vormen van vasten, van loslaten, proberen wij – ieder op onze eigen manier – zicht te krijgen op wat nou werkelijk telt in ons leven. De een zal proberen om wat vaker de fiets te nemen in plaats van de auto, de ander beperkt zich in het gebruik van alcohol of van social media, een volgende maakt meer tijd vrij om een spiritueel boek te lezen en nog een ander brengt eens vaker een bezoek aan wie eenzaam is of als asielzoeker in Nederland verblijft.

De 'gerichtheid op jezelf' loslaten om de 'gerichtheid op de ander' te versterken. Abraham moest het leren, Petrus moest het leren, en ook wij kunnen het leren. Bijvoorbeeld door ons te richten op het project van deVastenactie. En dan gaat het niet alleen om de financiële ondersteuning van de bewoners van Mbala in Zambia. De hiv-epidemie heeft daar ongenadig toegeslagen. Talloze mensen raakten geïnfecteerd, werden ziek en overleden. Kinderen werden wees. De zusters van de Heilige Harten helpen de allerarmste families weer op eigen benen te staan. Natuurlijk kunnen we met onze financiële steun de bewoners van Mbala een nieuwe toekomst geven. Maar daarmee geven we ook onszelf een nieuwe toekomst: omdat onze wereld op deze manier een stuk socialer en eerlijker wordt. Hun toekomst is op deze manier ook onze toekomst. Wanneer we onze persoonlijke toekomstplannen meer kunnen loslaten, dan worden onze gezamenlijke toekomstplannen ook de toekomstplannen van God zelf. Het ene loslaten om het andere, het essentiële te behouden. Zo kunnen we op weg gaan naar Pasen.