Nalatigheid

Opinie

In de klassieke kerkelijke opvatting wordt de acedia (ἀκηδία ) gezien als een van de zeven hoofdzonden. Het is de aanduiding voor nalatigheid, verwaarlozing, gemakzucht of traagheid. Wie zich erdoor laat leiden, kiest voor het gemak van de middelmaat. De steeds grotere waardering voor het populisme beschouw ik als een knieval voor deze middelmaat. De meeste leiders van het populisme zien zichzelf als mensen die hun nek uitsteken: 'Ik zeg tenminste, wat anderen niet durven.' Maar als het maaiveld lager en lager komt te liggen, dan is het niet moeilijk om daar bovenuit te komen. Moedig is niet om in spitse oneliners te formuleren, wat het gros van de mensen als overtuiging meent te moeten debiteren. Moedig is het om de eenzame positie te kiezen in de marge, een positie die wars is van middelmatigheid en van het volgen van de mainstream.

Het geluk van de eenzaamheid, een essay van Connie Palmen (opgenomen in de bundel Het drama van de afhankelijkheid [Amsterdam 2017]), is 'bedoeld als verzet tegen een toenemend populisme en de heersende tirannie van de middelmaat, tegen de ophemeling van het populaire, gewone en zogeheten echte, tegen de dictatuur van de comsumentenmarkt, tegen de vulgaire minachting van het uitzonderlijke. … Populisme verpulvert het persoonlijke, is a-historisch en maakt gemeenzaam door het aanwakkeren van vijandschap tegenover het gemeenschappelijke.'(p. 267v)

Ook in onze geloofsgemeenschappen worstelen voorgangers en anderen met het gegeven, dat leden van die gemeenschap meegaan in de zuigkracht van het populisme. Het is niet eenvoudig om daarover in respect en openheid een dialoog te voeren op basis van gelijkwaardigheid. Emoties vormen in deze discussie vaak een krachtiger instrument dan argumenten. Het vraagt moed om desondanks het gesprek aan te gaan. Het hart echter van de evangelische boodschap is erop gericht om mensen niet uit- maar in te sluiten. Dat is niet altijd vanzelfsprekend, laat staan gemakkelijk. Wie deze weg kiest, loopt de kans weggehoond of afgebrand te worden. Maar wie het gesprek uit de weg gaat, moet beseffen dat hij zich bezondigt aan de acedia.

Eerder verschenen in de Nieuwsbrief van de Vereniging voor Pastoraal Werkenden Breda, september 2017