Volg je droom

Filmrecensie van Million Dollar Baby (2004)

Regie: Clint Eastwoord

Een verhaal van verliezers. Weliswaar mooi in beeld gebracht en zorgvuldig gecomponeerd, maar toch: alleen maar verliezers. Dat is de indruk die op het eerste gezicht blijft hangen aan het einde van de film.

Sportschoolhouder Frankie Dunn (Clint Eastwood) heeft het contact met zijn dochter verloren; hij verliest ook zijn beste bokser aan een andere manager en tenslotte verliest hij Maggie, die hij tegen wil en dank tot de wereldtop van het vrouwenboksen heeft gebracht. Scrap (prachtige rol van Morgan Freeman, die ook de rol van verteller heeft), voormalig bokser en nu klusjesman in de sportschool, heeft tijdens zijn laatste gevecht, het 109e, zijn rechteroog verloren, en ook de illusie om zijn carrière te beëindigen met een gewonnen wedstrijd. Verliezer is ook Maggie (Hillary Schwank), die weliswaar triomfen viert in het vrouwenboksen, maar uiteindelijk haar mobiliteit en haar onafhankelijkheid verliest nadat ze door haar tegenstandster (buiten de reguliere rondetijd) tegen het canvas wordt geslagen. Ze valt ongelukkig en loopt een hoge dwarslaesie op.

Bijrollen

Ook in de bijrollen zijn er verliezers. De priester van de parochiekerk, waar Frankie wekelijks zijn godsdienstige plichten vervult, irriteert zich aan de – volgens hem – zinloze vragen van Frankie. Hij is enkel geïnteresseerd in de vraag of Frankie alles eraan doet om het contact met zijn dochter te herstellen en tot verzoening te komen. En als Frankie hem tenslotte de vraag voorlegt of hij Maggie mag helpen bij haar zelfgekozen dood, weet de priester niets anders te herhalen dan het officiële, maar voor Frankie niet relevante standpunt van de kerk. Hij verliest het respect van Frankie en van de kijker.

Verder is er Danger, een schlemielige jongeman, die dapper blijft roepen dat hij de (intussen gestopte, maar dat durft niemand hem te vertellen) wereldkampioen weltergewicht zal uitdagen. Danger laat zich verleiden tot een gevecht met een van de andere bezoekers van de sportschool, maar verliest natuurlijk grandioos.

Tenslotte is er Maggie’s moeder en familie, die geen enkele waardering hebben voor haar prestaties, zelfs niet voor het huis dat Maggie voor hen koopt. Op het einde van de film proberen ze dat huis nog juridisch zeker te stellen, maar dan hebben ze het respect van Maggie al dubbel en dwars verloren.

Respect

Toch is er, bij nadere beschouwing, niet alleen maar sprake van verlies. Aan het einde van de film verlies je als kijker Frankie uit het oog, maar wat overblijft is het respect om zijn moeilijke, maar moedige beslissing Maggie’s ultieme wens te helpen vervullen.

En ook bij Maggie is er geen sprake van enkel verlies. Ze komt uit een armoedige gezin en verdient haar inkomen als serveerster in een eenvoudig restaurant. Maar haar ambitie om het ver te schoppen in het vrouwenboksen geeft haar zelfrespect een enorme boost. Met veel inspanning en doorzettingsvermogen realiseert ze haar dromen, en die geeft ze niet op, ook niet als ze door haar dwarslaesie aan bed gekluisterd is. Ze neemt ook in deze omstandigheden de verantwoordelijkheid voor haar eigen leven, en dat betekent ze wil sterven met de gedachten aan haar successen vers in haar geheugen.

Verder is er Scrap, die het opneemt voor Danger als hij verslagen tegen het canvas ligt. Scrap – in wezen een zachtmoedig man – kan het niet aanzien en slaat de Dangers tegenstander knock out. Zo wint hij tenslotte zijn 110e gevecht, en zijn zelfrespect.

En tenslotte Danger zelf, die weliswaar zijn gevecht verliest (en daarmee voorlopig zijn ambitie om in het boksen nog iets te bereiken), maar die wel de moed had om niet weg te lopen voor zijn tegenstander. En uiteindelijk komt hij toch terug naar de sportschool om zich te bekwamen in het boksen.

De echte verliezers in het verhaal zijn de priester en de familie van Maggie. Zij houden vast aan hun eigen overtuiging (die overigens weinig doorleefd lijkt) en aan hun status quo. Maar ze verliezen tenslotte de achting van respectievelijk Frankie en Maggie, omdat ze niet bereid zijn de gewijzigde omstandigheden onder ogen te zien, laat staan te respecteren.

Je dromen volgen

Goed beschouwd gaat het in de film niet alleen om verlies of winst, maar ook om het durven volgen van je eigen dromen. Wie zijn eigen dromen volgt, stelt zich veelal kwetsbaar op, maar spreekt ook in zichzelf een enorme kracht aan.

Frankie slaagt daar uiteindelijk niet in (verdwijnt daarom ook uit beeld), ook al doet hij een vruchteloze, onbezielde poging om met een wekelijkse brief het contact met zijn dochter te herstellen. Misschien blijft zijn plichtmatig schrijven zonder resultaat, omdat hij in de correspondentie zijn gevoel niet durft te leggen; de pijn om het verlies van zijn dochter heeft hem zo beschadigd dat hij überhaupt zijn gevoelens nauwelijks toelaat. Maar hij voelt zich wel erg verantwoordelijk voor Maggie na haar tragische ongeval. Een schuchtere poging om zijn gevoelens van tederheid de ruimte te geven laat hij pas zien aan Maggie’s sterfbed. Dan pas onthult hij de betekenis van de Gaelische bijnaam die hij Maggie heeft gegeven: ‘Mo guishle’, wat zoveel als ‘mijn bloed, mijn liefde’ betekent.

Maggie daarentegen doet alles om haar dromen waar te maken. Niet alleen blijft ze taai volhouden met oefenen in de sportschool, ook in het overhalen van Frankie om haar trainer en manager te worden is ze zeer vasthoudend. Ook de weerstand van haar familie bij het aanvaarden van het huis, dat Maggie voor hen koopt, brengt haar niet van haar ambitie af. En zelfs als haar situatie uitzichtloos is na het ongeval, dan nog houdt ze vast aan de dromen die ze in haar leven heeft gerealiseerd; met die dromen in haar gedachten wil ze sterven.

Verantwoordelijkheid nemen

Een andere vraag die je bij de film kunt stellen is, in hoeverre mensen bereid zijn verantwoordelijkheid te nemen voor elkaar, dus voor het leven en de leefomstandigheden van anderen. Frankie neemt verantwoordelijkheid voor Maggie na haar ongeval, Scrap voor Danger nadat hij in elkaar geslagen is. Beiden doen dit vanuit een persoonlijke betrokkenheid bij hun beschermelingen. Ook de priester neemt verantwoordelijkheid voor Frankie, met name voor diens zielenheil, maar hij doet dat niet als persoon, enkel als functionaris namens de kerk die hij vertegenwoordigt. En daar ligt zijn grootste tekortkoming: dat hij als persoon, als mens buiten schot wil blijven.

De moraal: je kunt alleen je dromen waarmaken, wanneer je als mens ook risico durft nemen. Winnen kun je alleen, als je bereid bent ook het verlies in te calculeren.