Het heilige in het alledaagse

Wat heilig is, beschouwen wij als bijzonder. Wij zetten het apart van het alledaagse. Het is iets 'waar een ander niet aan moet komen'. Omdat het heilige voor ons bijzonder dierbaar is of omdat wij het als kostbaar aanmerken. Zo kennen alle godsdiensten heilige voorwerpen, heilige boeken, heilige plaatsen, heilige gebruiken of rituelen en heilige personen. Ze worden apart gehouden, omdat ze voor de belijders van de betreffende godsdienst een bijzondere betekenis hebben. Want het heilige is vrijwel altijd ook een verwijzing naar het goddelijke, naar datgene wat onze gewone werkelijkheid overstijgt. Het heilige kan ons kracht en troost geven, houvast en bemoediging.

In het bloemstuk dat op de kist lag van een dierbare
zijn stukken gereedschap (uitdrukking van zijn beroepsleven)
en wandelschoenen (verwijzend naar zijn grootste hobby) verwerkt.

Toch kan het ook zo zijn, dat in gewone alledaagse dingen of gebeurtenissen iets van heiligheid zit opgesloten. Vaak gaat het dan om voorwerpen, gebeurtenissen of personen die voor ons een bijzondere betekenis hebben. Een foto van een dierbare overledene, een vriendschapsring, een tekening gemaakt door een kleinkind, een stuk gereedschap dat door een geliefde oom werd gebruikt, het gedenken van de trouwdag of van de sterfdag van de ouders, de herinnering aan een mooie en betekenisvolle ontmoeting, een persoon die op een bijzonder levensmoment veel heeft betekend: het zijn allemaal voorbeelden die een bijzondere betekenis weergeven. En in al deze voorbeelden is er ook sprake van toewijding.

Persoonlijke betekenis

Gaat het dan niet een beetje ver om hier te spreken over 'heilige' voorwerpen, gebeurtenissen en personen? Het gaat hier immers om de persoonlijke betekenis die deze zaken voor ons hebben. Ze zijn niet 'officieel erkend' als heilig. Maar voor wie er een dierbare betekenis aan hecht, zijn het in een bepaald opzicht wel degelijk heilige voorwerpen, gebeurtenissen of personen. Want als een ander er een minachtende opmerking over zou maken, dan voelen we ons – terecht – gekwetst. In die zin gaat het hier om het heilige, 'waar een ander niet aan moet komen'.

Bovendien is het goed te beseffen, dat in de voorbeelden die ik hierboven heb aangehaald, altijd sprake is van een bepaalde vorm van toewijding en van liefde. Daarom zijn in deze gevallen een foto, een tekening, een stuk gereedschap, een gedenkdag of een bepaalde persoon ook steeds een verwijzing naar het goddelijke. Want liefde en God zijn, als we de woorden uit de eerste brief van Johannes (4, 8) serieus nemen, synoniem. Waar toewijding en liefde in het gewone, alledaagse leven een plaats krijgt, daar krijgt ook God een plaats – ook al zijn we ons daar niet altijd van bewust.

Het goddelijke in het gewone

Zo kan het heilige, het sacrale een plek krijgen in het alledaagse leven. Daarmee wil ik geen afbreuk doen aan alles wat officieel (volgens de canon) als heilig wordt aangemerkt. Maar ik hoop wel de gevoeligheid voor 'het heilige in het alledaagse' te versterken. Omdat we daarmee ook het goddelijke en de werking van Gods Geest in het gewone leven meer gaan beseffen en tot zijn recht laten komen. Want in het alledaagse leven zijn meer heilige gebeurtenissen, dan je op het eerste oog zou vermoeden. Een uiting van genegenheid, een moment van oprechte vergeving, belangeloze inzet in gezin of vrijwilligerswerk, het aanstekelijke van een spontane glimlach … nou ja, je bent als lezer uitgenodigd om je eigen invulling te geven aan het heilige in het alledaagse.

Deze bijdrage verscheen eerder in Parochienieuws van juni 2013