26 juli 2015

Het betrekkelijke van de vergankelijkheid

Filmrecensie van Cherry Blossoms / Kirschblüten (2008)
Regie: Doris Dörrie

'Generaties gaan en generaties komen, en de aarde blijft almaar bestaan. Het wordt een vermoeiend verhaal en geen mens kan er iets over zeggen. Hij kijkt wel, maar ziet niets, hij luistert zonder iets te verstaan. Wat geweest is, zal weer zijn. Wat gebeurd is, zal weer gebeuren: nieuw is niets onder de zon.' Deze weinig optimistische woorden uit de boek Prediker (1,4.8-9, Willibrordvertaling) lijken de toon te zetten voor het verhaal van Rudi en Trudi. De vergankelijkheid van het leven, de zinloosheid van de menselijke inspanningen, het verloren gaan van de passie uit de huwelijksrelatie, de vervreemding tussen ouders en kinderen: ze passen allemaal in het verhaal, waarin de liefde lijkt te worden ondergesneeuwd door verloren dromen en door een toekomst met nauwelijks hoop.

Verwijderd

Rudi en Trudi wonen in een klein Beiers dorpje, ver verwijderd – zo lijkt het – van wat er in de grote wereld gebeurt, verwijderd ook (fysiek en psychisch) van hun drie kinderen. Klaus is getrouwd met Emma; zij hebben twee kinderen: Robert en Celine. Karolin heeft een lesbische relatie met Franzi. Zij allen wonen in Berlijn, een enorme metropool in vergelijking met het kleine Beierse dorpje. Karl, de andere zoon is single; hij woont en werkt in Tokio.

Rudi is een man, die het liefst alles wil houden zoals het is. Trudi droomt ervan zich te bekwamen in het Japanse butohdansen, maar maakt zichzelf in alles ondergeschikt aan de rust en het gemak van haar man. Een bezoek aan Japan met de beroemde berg Fuji blijft daarom een verre droom. Rudi heeft geen enkele droom meer: zijn werk op het kantoor van de vuilnisophaaldienst verricht hij met grote nauwkeurigheid maar zonder enige passie. Zijn geijkte levenswijsheid vat hij samen in de gevleugelde woorden: 'An apple a day keeps the doctor away'.

19 juli 2015

Ankerpunten

Overweging op de 16e zondag door het jaar (jaar B)

Lezingen: Jeremia 23,1-6; Marcus 6,30-34

In vroeger tijden gebruikten zeelieden overdag de zon en een sextant om hun koers te bepalen. En 's nachts verlieten ze zich op de sterren. Omdat de sterren altijd hun vaste plaats houden, waren ze een soort ankerpunt voor de positiebepaling van de schepen. Ankerpunten hebben ook wij af en toe nodig om onze positie in het leven te bepalen. En misschien kunnen de lezingen vandaag wel zo'n ankerpunt zijn.

Verhouding

Het eerste ankerpunt is te vinden in de lezing uit het boek van de profeet Jeremia. Hij stelt de verhouding aan de orde tussen de leiders van Juda en de gewone mensen. De historische situatie waarin dit gebeurt, moeten we ons als volgt voorstellen. Juda is een afsplitsing van het oorspronkelijke Israël; het wordt ingeklemd tussen de twee supermachten van die tijd: Egypte en Babylonië. De politieke leiders van het volk moeten zware belasting betalen aan Babylonië. Maar zelf gaan die leiders daar niet onder gebukt. De last wordt helemaal afgewenteld op de gewone mensen. Die komen daardoor flink onder de armoedegrens terecht. Dat is precies de reden, waarom Jeremia de leiders beschuldigt van onbehoorlijk bestuur. Zij zijn als herders, die de kudde aan zijn lot overlaten. Maar: Jeremia blijft hopen, dat er een herder komen zal, die de schapen zal hoeden zoals het hoort. Een leider, die het land rechtvaardig en eerlijk zal besturen. Die hoop, dat visioen van rechtvaardigheid is het ankerpunt voor zijn toehoorders.

08 juli 2015

De leegte leeg laten

Woorden, beelden, muziek. Persoonlijke invallen, nieuwsflitsen, contacten via sociale media. Vragen die anderen aan je stellen, reclamespotjes. We worden vandaag de dag explosief overspoeld met informatie. Zozeer zelfs, dat het noodzakelijk is om al die indrukken selectief te verwerken. Je kunt simpelweg niet alles tot je nemen. Het kan niet anders, of er gaan ook bepaalde signalen, vragen, opmerkingen en berichten langs je heen.

Voor een deel hebben we het ook aan onszelf te danken. Niet alleen hebben we de informatielawine zelf in het leven geroepen, we hebben ook de neiging om ze in stand te houden en te versterken. Want stel je voor, dat je een belangrijk bericht of een essentiële trend zou missen! Dus blijven we actief op zoek naar alles wat ons maar ten dienste kan staan om onze informatiehonger te stillen. En ja, ook zelf doe ik daar - meestal - vrolijk aan mee.

Leeg?

Zelfs tijdens vakanties (perioden dus, waarin je vrij 'mag' zijn) betrap ik mij erop, dat ik toch steeds bezig moet zijn, zij het ook in een ander tempo en met een andere gevoelswaarde. Lezen, fietsen, een spelletje op de tablet, zelfs een tukje overdag omdat het lichaam erom vraagt: ik blijf voortdurend 'bezig'. Zomaar een tijdje niksen, alles loslaten, 'leeg' worden: dat is er nauwelijks bij. Ja oké: ik neem afstand van de druk van het werk. Want wees gerust: mail en telefoon van het werk staan resoluut in de vakantiestand. Maar echt leeg worden?